Prime Esas Kazanç Nedir? Prime Esas Kazanç Nasıl Hesaplanır?

Prime esas kazanç çalışılan zamanlarda ödemede bulunulan sigorta getirisine ait brüt tutar olarak tanımlanır. Yani prime tabi tutulan ek ödemeler ve çalışan ücretlerinin geneline verilen isimdir. Prime esas kazanç olarak değerlendirilen ödemeler çalışanların aylık ücretlerine ek yapılır. İkramiye, prim, yol parası ve fazla mesai gibi belli ödemeler de bu kapsamda değerlendirilir. 

Bir ürün veya hizmet karşılığında yapılan ayni ödemeler, evlenme yardımı ya da kasa ve kıdem tazminatı prime esas kazanç kapsamına alınmaz. Ancak kıdem tazminatlarının, emekli maaşlarının ve iş göremezlik ödeneklerinin detaylandırılmasında prime esas kazanç hesaplaması yapılır.

2025 yılı için prime esas kazançla ilgili bilmeniz gereken bazı detaylar şöyledir:

• 2025 aylık prime esas kazanç üst sınırı 195.041,25 TL'dir.
• 2025 aylık prime esas kazanç alt sınırı 26.005,50 TL'dir.
• 2025 günlük prime esas kazanç üst sınırı 866,85 TL'dir. 
• 2025 günlük prime esas kazanç alt sınırı 6.501,38 TL'dir.

Prim Ne Demek?

Prim genellikle işverenler tarafından çalışanlara verilen ve performanslarını teşvik etmeyi amaçlayan ek ödemeleri açıklamak kullanılır. Ancak sosyal güvenlik mevzuatı açısından prim, çalışanların sosyal güvenlik haklarını sağlaması için ödenen tutarlardır. Yani maaş ve ek olarak ödenen tüm ödemeler, bir muafiyet yoksa sosyal güvenlik mevzuatı açısından primdir.  

Prime Esas Kazanç (PEK) Nedir?

Prime esas kazanç ödemeleriyle ilgili araştırma yaptığınızda PEK kısaltmasıyla sıklıkla karşılaşırsınız. PEK’in açılımı ise prime esas kazançtır. Söz konusu kazanç; çalışanın primi, ikramiyesi ve aylık ücretinin yanı sıra buna benzer nitelikleri barındıran ödemelerden oluşur. PEK belirli taban ve tavan değerine sahip bir kavramdır. Kavrama dâhil tutulan ödemeler ikramiye, prim ve ücret gibi isimlerle değerlendirilir.

• İkramiye: İşverenin personellerinin motivasyonunu artırmak amaçlı yılbaşı ve bayram gibi özel günlerde çalışanlarına yaptığı ek ödemeleri ifade eder.
• Prim: Personelleri çok daha verimli ve istekli çalışmaya teşvik etme amacı güden ek ödemelerdir.
• Ücret: Bu madde personele çalışmasının karşılığı olarak yapılan yıllık izin, bayram ve ek görev ödemesiyle aylık ücreti kapsar.

Özetle çalışanları motive etmek ve işteki performansı artırmak amacıyla yapılan pek çok ödeme prime esas kazanç listesinde yer alır. Bu sayede işten alınan verim yükselir ve personeller için çalışmak, külfet olmaktan çıkar. Hem özel bir iş yerinde yani 4A hem de belli bir işverene bağlı olmadan, kendi işinde yani 4B kapsamında çalışanlar bundan faydalanabilir.

Prime Esas Kazanç Hesaplama İşlemi Nasıl Yapılır?

Prime esas kazancın hesaplaması, günlük ücret ile çalışılan gün sayısının çarpımı ile elde edilir. Asgari ücret için günlük minimum prime esas kazanç ise 866,85 TL'dir. Tüm ay çalışan bir personel için bu tutar 30 ile çarpılır ve aylık prime esas kazanca ulaşılır.  

• Asgari ücretli bir çalışanın aylık prime esas kazanç hesaplaması şöyledir: 866,85 TL x 30 = 26.005,50 TL
• Örnek vermek gerekirse 1.000,00 TL günlük prime esas kazanca sahip bir çalışan için 30 günlük PEK tutarı ise şöyledir: 1.000,00 TL x 30 = 30.000,00 TL

Brüt Ücret Ne Demek?

Brüt maaş, bir çalışanın aylık gelirinin brüt değerini ifade eder ve maaş bordrosunda bu yer alır. Bu maaş; SGK primi, gelir vergisi, işsizlik primi, damga vergisi gibi çeşitli kesinti kalemlerinin de dâhil edilerek hesaplanır. Brüt maaş, esasen bir çalışanın, o ayki kazancının, herhangi bir kesinti olmadan ne kadar olması gerektiğini temsil eder. 

SGK primleri, vergiler ve diğer yasal kesintilerin ardından kalan tutara ise net maaş denir. Bu kesintiler, genellikle devlete ödenen yasal yükümlülüklerdir ve brüt maaşla net maaş arasındaki fark, bu kesintilerin miktarına bağlı olarak değişir. Net maaş, çalışanın eline geçen, harcamalarda ve yaşam masraflarında kullanılabilir olan miktarı ifade eder. Bu da brüt maaşın gerçek kazancını yansıtan bir önemli gösterge olarak değerlendirilir.

PEK Brüt Ücret midir?

PEK olarak da bilinen prime esas kazanç, brüt ücret demek değildir. Prime esas kazanç içerisinde ikramiye ve prim gibi ücretler yer alır. Bu nedenle de brüt ücret ile prime esas kazanç arasında fark gözlemlenebilir. Asgari ücretle çalışan personeller için ise brüt asgari tutarını ifade eder. Çünkü çalışma hukukuna göre asgari ücretten düşük bir ücret ile çalışan istihdam edilemez. 

Prime esas kazançların hesabında ise hak edilen ücretlerin, ikramiye gibi istihkak ödemelerinin ve özel sağlık sigortalarına işveren tarafından çalışanlar için yatırılan tutarların brüt toplamı temel alınır. Belirtilen kazançların brüt toplamı esas alınırken o ay içerisinde yapılan ödemeler göz önünde bulundurulur. 

Çalışanlara Verilen Prime Esas Kazançlar Nelerdir?

506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunun 77. maddesinin birinci fıkrasında prim, ücret, ikramiye ve benzer nitelikteki diğer istihkakların ilgili kavrama esas tutulacağı belirtilmiştir. Sigorta primine esas kazançların çeşitlerini aşağıda inceleyebilirsiniz.

• Asıl ücretler
• Ödeme şekline ve zamanına göre ücret çeşitleri
• Ücretin eklentileri
• Diğer ödemeler
• İdare veya kaza mercilerince verilen karar doğrultusunda yapılan ödemeler
• Sigortalı çalışanlara istirahatteyken ödenen ücretler
• Yıllık izin ücretleri
• İzin harçlığı

Sıralananlar arasında ödeme şekline ve zamanına göre ücret çeşitlerine ek bir parantez açmak gerekir. İlgili madde ücreti zamana ve iş birimi esasına göre çeşitlendirir. Götürü ücret de bu madde altında incelenir. Ayrıca buradaki ücret çeşitleri komisyonu ve belirsiz zaman ve tutar ödemelerini de kapsar.

Kısmen Prime Esas Kazançlar Nelerdir?

Belirli şartlar dâhilinde bazı durumlar kısmi şekilde prime esas kazançlar arasında yer alır. Gerekli koşullar oluştuğu takdirde bu durumlarda hesaplanan tutar prime esas kazanca dâhil edilir. Kısmen PEK kapsamına alınan ücret ve yardımları aşağıda daha detaylı inceleyebilirsiniz.

PEK Çocuk Yardımı (Zammı) Nedir?

Çocuk yardımından yararlanabilmek için ilk şart sigortalının hizmet akdinin devam etmesidir. Çalışanın gelir veya aylık bağlanmamış olan 18 yaşını doldurmamış çocukları PEK yardımına tabi tutulur. Yaş sınırı lise ve dengi öğrenim gören çocuklarda 20, üniversite eğitimine devam edenlerde 25’tir. 

Kanuna göre malûl olduğu tespit edilen bekâr çocuklarda ise yaş sınırı bulunmaz. Yardım adı altında yapılan ödemeler 2 çocukla sınırlıdır. Çocuk 16 yaşından büyükse belirlenen asgari ücretin %2’si prime esas kazançlarının hesaplanmasında dikkate alınmaz. PEK’e dâhil edilecek çocuk yardımı için kullanılan formüller şöyledir:

• Brüt aylık asgari ücret x %2 = Aylık istisna tutarı (Tek çocuk için)
• Aylık istisna tutarı x Çocuk sayısı (Maksimum 2) = İstisna tutarı

İstisna tutarını bulduktan sonra bu sonucu ödenen çocuk zammından çıkarmanız gerekir. Elde ettiğiniz sonuç ise prime esas kazanca dâhil edilen çocuk yardımını verir.

2025 Çocuk Yardımı Ne Kadar? 

Çocuk sayısına göre 2025 çocuk yardımı tutarları şöyle: 

• Tek çocuk için prime esas kazanç çocuk yardımı: 520,11 TL
• İki çocuk için prime esas kazanç çocuk yardımı: 1.040,22 TL

PEK Aile Yardımı (Zammı) Nedir?

SGK istisnası aile yardımı ödemelerinde asgari ücretin %10’u oranında uygulanır. Belirtilen oranı aşan tutarlar üzerinden ise prim kesintisi yapılır. Gelir vergisi tarafındaki istisna sadece kamu çalışanlarına ödenen tutarlarda uygulanır. 4A kapsamında özel sektör çalışanları için herhangi bir istisna yoktur. Aile yardımında istisna tutarı şu şekilde hesaplanır:

Brüt aylık asgari ücret x %10 = İstisna tutarı

Ödenen aile zammından hesaplanan istisna tutarı çıkarıldığında prime esas kazanca dâhil edilmesi gereken yardım tutarı bulunmuş olur.

2025 Aile Yardımı Ne Kadar? 

2025’te çalışanlarınız için ödenebilecek prime esas kazanç aile yardımında istisna tutarı 2.600,55 TL’dir. 

PEK Yemek Parası (Zammı) Nedir?

01.01.2022’de yürürlüğe giren düzenleme ile PEK yemek parası ödemelerinde düzenlemeye gidilmilmiştir. Çalışanların maaşlarına ek olarak yapılan yemek parası yardımlarında günlük yemek bedeli istisnası gelir vergisi konusunda esas alınır. 2025 yılı günlük yemek bedeli istisnası 264 TL (240 TL + %10 KDV)TL’dir. Yani sigortalı çalışanınız için 264 TL’ye kadar ödeyeceğiniz yemek parası gelir vergisi ve damga vergisinden muaftır. SGK ödemeleri ise yapılmaz.   

Nakit olarak yapılan ödemeler için ise prime esas kazanç sınırı 158 TL'dir. 158 TL'nin üzerinde yapılan ödemeler SGK primlerine tabidir. Detaylı bilgi almak için "Yemek Kartı SGK İstisnası" başlıklı sayfamızı ziyaret edebilirsiniz. 

Prime Esas Kazanç Alt Sınırı Nedir?

Prime esas kazanç tavan ve taban değeri olan bir kavramdır. İlgili değerler Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından açıklanan asgari ücret kararıyla belirlenir. Günlük bazda 2025 prime esas kazanç alt sınırı ise 866,50 TL’dir. 2025 aylık prime esas kazanç alt sınırı ise 26.005,50 TL’dir. 

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun 82’nci maddesinde prime esas kazanç alt sınırının nasıl hesaplanacağı belirtilir. Maddeye göre verilecek ödeneklerin hesabına ve prime esas tutulan günlük kazancın alt sınırı asgari ücretin 30’da 1’idir. SGK prime esas kazanç tavan değeri ise günlük kazanç alt sınırının 7.5 katıdır. Yani 2025 prime esas kazanç günlük üst sınırı 6.501,38 TL’dir. 

Prime Esas Kazanç Yüksek Olursa Ne Olur?

Prime esas kazancın yüksek olması özellikle emekli maaşında önemli bir artışı beraberinde getirir. Pek çok çalışan uzun yıllar çalışmanın emekli aylığını artırdığını düşünür. Fakat işin aslı prim gün sayısının yüksek olmasının emekli maaşının artması için yeterli olmadığıdır. 

Emekli aylığının yükselmesi SGK’ye bildirilen matrahın artışıyla doğru orantılıdır. Personel emekli olduğunda yüksek aylık almak istiyorsa prime esas kazanç tutarının fazla yatırılması gerekir. Özetle PEK ne kadar yüksek olursa emekli aylığı da o kadar fazla yatar. 

Maaşın Yanında Çalışana Ödenen Prime Esas Kazanç Nasıl Hesaplanır?

Prime esas kazanç örnek hesaplamasında alt ve üst limitler asgari ücret üzerinden belirlenir. Ardından işlemler hesaplamanın yapıldığı matrah üzerinde gerçekleştirilir. PEK hesaplaması yapabilmek için SGK taban ve tavan matrahının 30 günlük tutarını bilmek gerekir. Asgari ücretle çalışan birinin PEK hesaplaması yapılırken aylığının brüt tutarı göz önünde bulundurulur. 

Brüt ücrete %15,75 teşvikli SGK işveren payı eklenir. Ayrıca işsizlik sigortası işveren payı da %2,00’dir. Değerler toplandığında herhangi bir ek ödeme almayan asgari ücretli çalışanın işverene toplam maliyeti bulunur.

2025 SGK Primi Ne Kadardır?

SGK primi personelin aldığı maaşla doğru orantılı şekilde değişiklik gösterir. Hesaplamalar maaşa göre değişeceğinden en düşük sigorta primini bulmak daha kolaydır. 2025 yılının en düşük sigorta primi her sene olduğu gibi brüt asgari ücrete göre belirlenir. 1 Ocak 2025 tarihinden itibaren geçerli olan brüt asgari ücret aylık 26.005,50 TL’dir. Personele ödenen net ücret ise 22.104,67 TL olarak belirtilir.

2025 yılının SGK primi işçi ve işveren paylarına göre değişir. Asgari ücret üzerinden yapılan hesaplamalarda SGK primi işçi payı %14’tür. İndirimli SGK işveren payı ise %15,75’tir. Buna göre çalışanlar için SGK primi 3.640,77 TL’dir. Maliyet kapsamına giren kalemlerden olan SGK primi işverenler (%15,75) için 4.095,87 TL olarak belirtilir.

Ücret Dışı Ödemeler Prime Esas Kazanca Dâhil Edilir mi?

Sigortalı bir çalışanın prime esas kazanç tutarı hesaplanırken işleme ücret dışındaki diğer ödemeler de aylık olarak dâhil edilir. Ücret dışında sigortalılara yapılan ikramiye gibi ödemeler ayın kazancına dâhil edilerek prime tabi tutulur. Fakat bazı durumlarda aylık PEK tutarı üst sınırı aşar. Bu noktada sınırı aşan tutar iki ayın içerisinde personelin prime esas kazancına dâhil edilir.

Asgari Ücretlinin Prime Esas Kazancı Ne Kadardır?

Prime esas kazancı Asgari Ücret Tespit Komisyonu belirler. 2025 için SGK prime esas kazanç asgari ücrette günlük 866,85 TL’dir. Aylık olarak incelendiğinde PEK asgari ücretli çalışan için 26.005,50 TL’ye tekabül eder. Söz konusu ücretlendirme 1 Ocak 2025 itibarıyla geçerlidir. 

MultiNet Up Hizmetleri ile Çalışanlarınıza Yardımcı Olacak Kazançlar Sunun!

İşverenler için Multinet Up dünyasında şirket giderlerini maksimum avantajdan faydalanarak yönetmek için çözümler bulunur. MultiNet Yemek Kartı da bu çözümlerden biridir. Yemek kartı çözümümüz sayesinde personelleriniz anlaşmalı restoranlarımızda yemeklerini yer. Üstelik çalışanlarınız yediği yemeklerden de harcadıkça kazandıran TatlıPara biriktirme fırsatı yakalar. Siz de şirketinizdeki yemek giderlerinde %100 vergi avantajından faydalanırsınız. 

MultiNet Up sayesinde market ve restoran harcamalarında geçerli yemek kartıyla çalışanlarınıza esneklik sunabilirsiniz. Üstelik bu kart 35.000’i aşkın noktada geçerlidir. Size sunulan MultiNet Yemek Kartı sayesinde fatura ya da fiş toplama zahmetine girmezsiniz. İlgili çözüm süreci kolaylıkla yönetebilmenizi sağlar. Bu hizmeti kullanarak kart bakiyesini ve kullanım zamanını belirlemeniz de mümkündür. 

%100 vergi avantajı sağlayan MultiNet Yemek Kartı, yılda 185.000 TL’ye varan tasarruf etme imkânı sunar. MultiNet Up dünyasına adım atarak akaryakıt ve araç takibi yapabilir ya da kurumsal seyahat yönetimini gerçekleştirebilirsiniz. Şirketinizin giderlerini büyük oranda avantaja çeviren MultiNet Up’ın MultiFlex çözümü ile çalışanlarınızın kıdem ödüllerini veya doğum hediyelerini de verebilirsiniz. Böylece çalışanlarınız ödüllerin tadını çıkarırken siz de %45’e varan vergi avantajından faydalanırsınız.

Multinet Up Blog’da yer alan içeriğin yalnızca bilgi verme amaçlı olduğunu, hukuki görüş ve tavsiye içermediğini, bilgilerin Multinet Up Blog’un hazırlanma tarihindeki mevzuata dayalı olduğunu ve zamanla mevzuat değişiklikleri ile ilgili kurumların görüşleri çerçevesinde güncelliğini yitirmiş olabileceğini bildiririz.