Patent Nedir ve Nasıl Alınır?

Büşra Özellibeş Bozkurt

       

  Bağlantı kopyalandı

Yenilikçi bir buluşa imza attıysanız fikrinizi koruma altına almak için patent alabilirsiniz. Patent başvurusu yapmak, birçok aşamadan oluşur ve oldukça detaylı bir süreçtir. Başvurunuzu tek başınıza yapabileceğiniz gibi patent konusunda uzmanlaşmış yetkili patent vekillerinden de yardım alabilirsiniz. Yazımızı okuyarak “Patent nedir?” sorusuna yanıt bulabilir, patent alma sürecinde ihtiyacınız olacak pek çok detayı öğrenebilirsiniz.

Patent Nedir?

Patent, teknik bir sorunu çözen yeni ve sanayiye uygulanabilir buluşların, belirli bir süre boyunca yasal koruma altına alınmasıdır. Bu koruma, icadın sahibine; üretim, kullanım ve ticaret konusunda özel haklar sağlar. Patent sürecinin ardından koruma altına alınan buluş, belirtilen süre boyunca sadece icadın sahibi tarafından kullanılabilir ve satılabilir. Patent sahibi, hakkını lisans yoluyla başka bir kişi ya da kuruma devredebilir.

Patent almak için buluşunuzun daha önce herhangi bir yerde açıklanmamış ya da buluşunuz hakkında patent başvurusu yapılmamış olması gerekir. Buluşunuzun daha önce patentinin alınıp alınmadığını öğrenmek için Türk Patent ve Marka Kurumu’nun resmi internet adresi üzerinden sorgulama yapabilirsiniz.

Kaç Çeşit Patent Vardır?

Ülkemizde patentlerin yasal dayanağını oluşturan 6769 Sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu’na  göre iki temel patent türü bulunur:

1. Patent

Patent, başvurulan buluşun detaylı bir şekilde teknik ve hukuki açıdan değerlendirildiği bir süreçtir. Türk Patent ve Marka Kurumu (TÜRKPATENT), buluşun yenilik, buluş basamağı ve sanayiye uygulanabilirlik kriterlerini taşıyıp taşımadığını ayrıntılı şekilde inceler. Koruma süresi 20 yıl olan patent, başvuru sahibine daha güçlü bir yasal koruma sağlar. Özellikle uzun vadeli koruma ve ticari kullanım hedefleyen buluşlar için tercih edilir.

2. Faydalı Model

Faydalı model olarak da isimlendirilen faydalı modelde TÜRKPATENT teknik bir inceleme yapmaz ve sadece görülebilir koşulları değerlendirerek karar verir. Faydalı model başvurularında buluş basamağı kriteri aranmaz; ancak yenilik ve sanayiye uygulanabilirlik kriterleri geçerlidir. Faydalı modelin koruma süresi 10 yıldır. Patente göre başvuru süreci daha hızlı ve masrafsızdır. Ancak, yasal koruma gücü patente göre daha zayıftır. Faydalı model, özellikle küçük ve orta ölçekli işletmelerin daha pratik çözümlerini koruma altına almak için kullanılır.

Patentin Amacı Nedir?

Patent almanın pek çok amacı ve faydası vardır. Öncelikle patent alarak buluşunuzun yasal haklarına sahip olabilir ve icadınızı kimlerin kullanabileceğine, üretebileceğine ya da satabileceğine karar verebilirsiniz. Böylelikle icadınızın ticari değerini artırabilir ve fikri mülkiyet haklarınızı da koruyabilirsiniz. Patent sisteminin diğer amaçları aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Patentli ürünler, pazarda rakiplerine göre daha güçlü bir konum elde edebilir. Bu durum marka değerine de katkı sağlayacağından ticari amaçlar için patent alınabilir.
• Patentli bir ürün, yatırımcılar ve iş ortakları için daha güvenli ve cazip bir girişim olarak görüldüğünden işini büyütmek isteyenler için de önemlidir.
• Patentler yayınlandığında teknik bilgiler kamuya açık hale gelir. Böylece patent almak, teknolojik gelişmelere de katkı sağlayabilir.

Patent Almanın Sunduğu Avantajlar ve Faydalar Nelerdir?

Buluş hakkı almanın birçok avantajı vardır. Patent almanın hem kişiler hem de toplum üzerindeki faydaları aşağıdaki gibi özetlenebilir:

• Buluş sahibine mülkiyet hakkı sağlar.
• İcat sahibine gelir sağlar.
• Taklitçiliği önleyerek yenilikçi rekabet ortamı oluşturur.
• Teknik bilginin belgelenip toplumla paylaşılmasını sağlar.
• İnovasyonu teşvik eder. Bilimsel ve teknolojik gelişmeleri destekler.
• Patent dokümanlarının kamuya açık olması, teknolojik bilgi birikimini artırır ve sektörel Ar-Ge yatırımlarını yönlendirir.
• Ulusal ve uluslararası düzeyde sınai mülkiyet sistemini güçlendirir.

Kimler Patent Alabilir?

Türk Patent ve Marka Kurumu'nun belirlediği kriterlere uygun olan herkes teknik buluşlarına patent koruması alabilir. Bireysel ya da tüzel kişiler, bir icadın sahibi olarak başvuru yapabilir. Patent alma şartları arasında çeşitli parametreler bulunur. Öncelikle patent alabilmek için icadın daha önce dünyanın herhangi bir yerinde kamuya sunulmamış olması, yani “mutlak yenilik” taşıması ve teknik bir probleme bir çözüm sunması gerekir. Aynı zamanda üretime uygun olması ve buluşun başvuru dosyasında açık, yeterli ve tekrar üretilebilir biçimde tanımlanması gerekir.

Bir kişi, bir grup insan ya da bir kurum patent başvurusu yapabilir. Ancak icadın gerçek sahibi, buluşu yapan kişi olarak belirlenir. Eğer buluş, bir şirket çalışanı tarafından geliştirilmişse buluş sahibinin hakları ile şirketin kullanım hakları arasındaki ilişki, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu çerçevesinde düzenlenir.

Başvurunun kabul edilebilmesi için hem teknik hem de hukuki şartların eksiksiz yerine getirilmesi gerekir. Aksi takdirde patent tescili mümkün olmaz.

Patent Başvurusunda Gerekli Belgeler Nelerdir?

Patent başvurusu yaparken başvurunun geçerli sayılması, teknik ve hukuki açıdan değerlendirmeye alınabilmesi için belirli belgelerin eksiksiz olarak sunulması gerekir. Türkiye’de patent başvuruları TÜRKPATENT üzerinden gerçekleştirilir.

Türk Patent ve Marka Kurumu’nun online işlem merkezi EPATS üzerinden talep edilen formlar eksiksiz doldurulmalıdır. Başvuru sırasında; tarifname, istemler, özet, varsa çizimler ve başvuru formu gibi belgeler dijital olarak EPATS sistemi üzerinden sunulmalıdır. Bu formlarda buluş başlığı, buluş özeti, tarifname dili, patent sınıfı gibi buluşa ait çeşitli bilgiler talep edilir. Başvuru sahibinin, buluş sahibinin ve varsa patent vekilinin kimlik ve iletişim bilgileri sisteme girilmelidir.  

Ek olarak daha önce başka ülkede yapılan başvurunun hakları taşınıyorsa rüçhan belgesi de başvuru sürecinde online olarak eklenebilir. Başvuru süreçleri zaman içerisinde değişebildiğinden güncel başvuru süreçleri ve gerekli belgeler hakkında bilgi almak için Türk Patent ve Marka Kurumu'nun resmi web sitesi ve (0 312) 303 1 303 numaralı İnteraktif Bilgilendirme Servisi’nden faydalanabilirsiniz.

Patent Nasıl Alınır?

Bir buluşunuz varsa patent başvurusu yapabilirsiniz. Buluşunuz, patent verilebilirlik kriterlerini taşıyorsa (yenilik, buluş basamağı, sanayiye uygulanabilirlik), ticari niyet olmasa da başvuru yapabilirsiniz. Peki, patent başvurusu nasıl yapılır? Türkiye’de patent başvuru süreci için aşağıdaki adımları inceleyebilirsiniz:

• Ön araştırma yapın: Patent başvurusu yapmadan önce buluşunuzun özgün olup olmadığını araştırın. Bunu yapmak için Türk Patent ve Marka Kurumu'nun resmi veri tabanında arama yapabilirsiniz.
• EPATS üzerinden başvurunuzu başlatın: Buluşunuzun özgünlüğünden ve gerekli kriterlere uyduğundan emin olduktan sonra Türk Patent ve Marka Kurumu’nun online işlem merkezi EPATS üzerinden başvuru işlemlerini başlatabilirsiniz.
• İstenen bilgileri ve belgeleri eksiksiz iletin: Başvuru aşamasında sizden istenen başvuru formu ve belgelerde buluşunuzun teknik özelliklerini, avantajlarını ve kullanım alanlarını ayrıntılı bir şekilde açıklamanız gerekir. İstenen tüm bilgileri eksiksiz olarak doldurmayı unutmayın.
• Başvuru ücretini ödeyin: Başvurunuz tamamlandıktan sonra sistem tarafından bir tahakkuk numarası oluşturulur. Bu numara aracılığıyla ödemeyi Ziraat Bankası internet bankacılığı şubesinden ya da fiziki Ziraat Bankası şubeleri aracılığıyla gerçekleştirebilirsiniz.
• İnceleme sürecini bekleyin: Başvurunuzu kuruma ilettikten sonra bir süre beklemeniz gerekir. Başvurunuz; sınıflandırma yapılması, araştırma raporu hazırlanması ve inceleme süreçlerinden geçecektir.

Uygun bulunan başvurulara patent verilerek sınai mülkiyet hakkı tanınır ve buluşunuzun tüm hakları resmileşir. Fakat buluş hakkı almak oldukça karmaşık bir süreçtir ve hukuki detaylar içerir. Dolayısıyla başvuru yapmadan önce patent vekillerinden yardım almak işinizi kolaylaştırır. Alanında uzman kişilerden alacağınız profesyonel hizmetle başvuru işleminizi hızla tamamlayabilirsiniz.

Patent Başvurusunun Onayı Ne Kadar Sürer?

Patent başvuru dosyası TÜRKPATENT tarafından yapılan bir inceleme sürecinden geçer. Başvuru dosyası hem şekli kriterler hem de araştırma ve inceleme raporları üzerinden değerlendirilir. Değerlendirme aşamasında buluşun yeni ve özgün olup olmadığı, sanayiye uygulanabilirliği ve teknik bir probleme çözüm sunup sunmadığı kontrol edilir.

Patent başvurusunun değerlendirme süresi ve patent onay süreci; başvurunun türüne, içeriğin teknik karmaşıklığına ve TÜRKPATENT’in işlem yoğunluğuna bağlı olarak değişebilir. İncelemeli patent başvurularında bu süreç genellikle 2 ila 4 yıl arasında sürebilir, faydalı model başvuruları ise daha kısa sürede sonuçlanabilir. Yine de tüm süreçlerde istisnai durumların yaşanabileceği unutulmamalıdır.

Patent Başvuru Ücreti Ne Kadar?

Türkiye’de patent başvuru ücretleri; başvurunun türüne (patent veya faydalı model), ek hizmet taleplerine (araştırma/inceleme raporu) göre değişkenlik gösterebilir. Patent sürecinde sadece başvuru ücreti değil, aynı zamanda araştırma, inceleme, belge düzenleme ve yıllık koruma ücretleri gibi farklı masraflar da söz konusudur. Bu nedenle toplam maliyet, süreç ilerledikçe artabilir.

Fiyatlar, her yıl farklılık gösterebilir. 2025 yılına göre patent başvuru ücreti 520 TL’dir. Patent alma sürecinde karşınıza çıkacak diğer ücretlendirmeler için TÜRKPATENT resmi web sitesindeki Patent İşlem Ücretleri sayfasını ziyaret edebilirsiniz.

Patentin Geçerlilik Süresi Ne Kadar?

Türkiye’de patentin geçerlilik süresi başvuru tarihinden itibaren 20 yıldır. Patent sahibi bu süre boyunca buluşunu üretme, kullanma, satma ya da başkasına lisanslama hakkına sahiptir. Patent süresince her yıl düzenli olarak yıllık koruma ücreti ödenmesi gerekir. Eğer yıllık ücret, belirtilen tarihe kadar ödenmezse 6 ay içinde cezalı ödeme yapılabilir. Bu sürede de ödeme yapılmazsa patent hakkı sona erer ve buluş kamuya açık hale gelir. Koruma süresinin sonunda tüm haklar ortadan kalkar, buluş kamu malı hâline gelir ve buluş herkes tarafından serbestçe kullanılabilir.

Patent Sorgulaması Nasıl Yapılır?

Türk Patent ve Marka Kurumu'nun resmi internet sitesi üzerinden patent sorgulaması yapabilirsiniz. Yapacağınız sorgulamalar için herhangi bir ücret talep edilmez. Patent sorgulaması yapmak için Türk Patent ve Marka Kurumu sitesinde yer alan Patent Araştırma sayfasını ziyaret etmeniz yeterlidir. Sayfada bulunan “Patent Araştırma” formunda istenen bilgileri doldurarak sorgulama yapabilirsiniz. Dilerseniz gelişmiş arama seçeneklerini de kullanabilirsiniz. Aynı sayfadaki “Dosya Takibi” alanından başvuru numarası ile patent başvuru sürecini takip edebilirsiniz.

Patent sorgulaması yaparken verilen sonuçların tam ve kesin olduğu kabul edilmemelidir. Sonuçlarda güncel olmayan ya da eksik bilgiler içerebilir. Özellikle kritik başvurular öncesinde daha güvenilir şekilde bilgi almak için TÜRKPATENT ile doğrudan iletişime geçmeniz önerilir.

Patent Verilemeyecek Konular: Nelerin Patenti Alınamaz?

Her buluş, patent koruması kapsamında değerlendirilmez. Türkiye'de ve birçok ülkede, bazı fikirler, yöntemler ve doğal oluşumlar hukuken patentlenemez. Bu kısıtlamalar, kamu düzenini, etik değerleri ve teknik uygulanabilirlik sınırlarını korumayı amaçlar. 6769 Sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu’na göre aşağıdaki konulara patent verilmesi mümkün değildir:

• Sadece teorik bilgi niteliği taşıyan ve teknik uygulaması olmayan bilimsel teoriler, matematiksel yöntemler,
• İş faaliyetlerine ilişkin planlar, kurallar ve yöntemler,
• Yazılım kodları, (Tek başına bilgisayar programları patentlenemez; ancak teknik bir probleme çözüm getiren ve fiziksel bir cihazla ilişkili olan yazılımlar patentlenebilir.)
• Sanat eserleri, tasarımlar ya da yalnızca görsel beğeniye hitap eden ürünler,
• İnsan ya da hayvan bedenine doğrudan uygulanan cerrahi, tedavi ve teşhis yöntemleri,
• Klonlama yöntemleri,
• Genetik değiştirme yöntemleri.

Patent İle İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Türkiye'de patenti kim verir?

Ülkemizde tüm patent süreçleri Türk Patent ve Marka Kurumu kısaltılmış adıyla TÜRKPATENT, üzerinden gerçekleşir. Patent onayları TÜRKPATENT tarafından verilir.

Patentler para kazandırır mı?

Evet, patentli ürünler lisanslanarak, satılarak ya da ticarileştirilerek gelir sağlayabilir.

Ne tür ürünler patentlenebilir?

Yeni, teknik bir problemi çözen ve sanayiye uygulanabilir buluşlar patentlenebilir. Örneğin; bir makine parçası, elektronik devre, kimyasal formül veya yenilikçi bir üretim yöntemi patent konusu olabilir.

Patent almak zor mu?

Patent alma süreci çeşitli aşamalardan oluşur ve uzun sürebilir. Daha pratik, hızlı ve sorunsuz bir süreç için uzmanlardan destek alabilirsiniz.

Patent almak kaç ay sürer?

Başvurunun türüne göre değişir. Faydalı model başvuruları yaklaşık 6-12 ay, patent başvuruları ise 2-4 yıl içinde sonuçlanabilir.

Uyarı: Multinet Up Blog’da yer alan içeriğin yalnızca bilgi verme amaçlı olduğunu, bilgilerin Multinet Up Blog’un hazırlanma tarihindeki bilgilere dayanarak hazırlandığını ve bilgilerin daha sonra değişebileceğini unutmayınız!