GDPR Nedir?

AB veri koruma düzenlemesi, yani bilinen adıyla Avrupa Birliği Genel Veri Koruma Tüzüğü (GDPR), bireylerin kişisel verileri üzerinde daha fazla kontrol sahibi olmasını sağlayan kapsamlı bir veri koruma düzenlemesidir. GDPR nedir sorusuna en net yanıt, kişisel verilerin işlenme süreçlerini şeffaflaştıran ve bu süreçlere sıkı kurallar getiren bir hukuki çerçeve olduğudur. Bu düzenleme, AB’de yerleşik şirketlerle beraber AB vatandaşlarının verilerini işleyen tüm kurumları kapsar. Böylece şirketler, veri güvenliği konusunda sorumluluk alırken bireyler de bilgileri üzerinde açık haklara sahip olur.

GDPR Kimleri Kapsar?

GDPR, Avrupa Birliği (AB) sınırları içindeki şirketlerle birlikte AB vatandaşı bireylerin kişisel verilerini işleyen tüm kurumları kapsar. Yani Türkiye’de faaliyet gösteren bir firma, eğer AB vatandaşlarının verisini topluyorsa bu düzenlemeye uymak zorunda kalır. GDPR kimleri kapsıyor sorusu, şirketlerin yanı sıra e-ticaret sitelerinden mobil uygulama geliştiricilerine, veri analiz platformlarından pazarlama ajanslarına kadar geniş bir yelpazeyi içine alır. Kişisel veri işleyen her gerçek veya tüzel kişi, bu düzenleme çerçevesinde veri sorumlusu olarak yükümlülük taşır.

GDPR’nin Temel İlkeleri Nelerdir?

Kişisel verilerin işlenmesi sürecinde, Avrupa Birliği Genel Veri Koruma Tüzüğü belirli ilkelere dayanır. Bu ilkeler, hem veri sahiplerinin haklarını korur hem de şirketlere şeffaf ve hesap verebilir bir yapı kazandırır. GDPR ilkeleri şu şekildedir:

• Hukuka uygunluk, dürüstlük ve şeffaflık: Verileri işleyen taraf, her adımda yasal çerçeveye bağlı hareket eder ve veri sahibini açık şekilde bilgilendirir.
• Amaçla sınırlılık: Toplanan veriler, yalnızca açıkça belirlenmiş ve meşru amaçlar doğrultusunda işlenir.
• Veri minimizasyonu: Yalnızca ilgili ve gerekli olan kişisel veriler toplanır ve kullanılır.
• Doğruluk: İşlenen veriler güncel, eksiksiz ve doğru tutulur; gerekli durumlarda güncellenir.
• Saklama süresiyle sınırlılık: Kişisel veriler, yalnızca gerekli olduğu süre boyunca muhafaza edilir.
• Bütünlük ve gizlilik: Uygun teknik ve idari önlemler alınarak verilerin güvenliği sağlanır.
• Hesap verebilirlik: Veri sorumlusu, bu ilkelere uyum sağladığını ispatlayabilecek şekilde süreçleri yönetir.

Bu ilkeler hem bireylerin temel haklarını korur hem de şirketlerin veri işleme politikalarına tutarlılık kazandırır. Şeffaflık ve hesap verebilirlik, tüm veri işleme sürecine yön verir. Etkili bir GDPR uyumu için bu ilkelere bağlı hareket edebilirsiniz.

GDPR Uyum Süreci Nasıl İşler?

Şirketler, GDPR uyum sürecinde kişisel verileri toplama, saklama ve işleme aşamalarını açık bir çerçevede tanımlar. Bu süreçte, kullanıcı onayını yazılı şekilde alarak şeffaf veri işleme politikaları oluşturur ve gerekli durumlarda Veri Koruma Görevlisi (DPO) atar. GDPR uyum süreci kapsamında yapılan denetimler, veri güvenliğiyle sınırlı kalmamakla beraber kişisel verilerin işlendiği tüm sistemleri (ör. vergi hesaplama, muhasebe, insan kaynakları) kapsar. Kurumlar, bu denetimlerde yükümlülüklerini eksiksiz yerine getirebilmek için tüm süreçleri kayıt altına alarak sürdürülebilir ve belgelenebilir hâle getirir.

GDPR Kapsamında Haklar ve Yükümlülükler

Avrupa Birliği Genel Veri Koruma Tüzüğü hem bireylerin kişisel veri haklarını korur hem de veri işleyen kuruluşlara belirli yükümlülükler getirir. Bu çerçevede, veri güvenliği ilkesi hem kullanıcıyı hem işletmeyi doğrudan etkiler. GDPR veri güvenliği kapsamında tanımlanan hak ve yükümlülükler şu şekildedir:

• Erişim hakkı: Bireyler, hangi verilerin toplandığını, nasıl kullanıldığını ve kimlerle paylaşıldığını öğrenme hakkına sahiptir.
• Düzeltme hakkı: Yanlış veya eksik kişisel veriler, ilgili kişi tarafından güncellenebilir.
• Silinme hakkı (Unutulma hakkı): Kişisel veri sahibi, geçerli gerekçelerle verilerinin silinmesini talep edebilir.
• Veri taşınabilirliği hakkı: Kişiler, verilerini yapılandırılmış ve yaygın kullanılan bir formatta başka bir hizmet sağlayıcısına aktarma hakkını kullanabilir.
• İşlemeye itiraz hakkı: Belirli durumlarda bireyler, verilerinin işlenmesine itiraz edebilir.
• Sınırlama hakkı: Belirli koşullarda verilerin işlenmesi geçici olarak durdurulabilir.
• Veri ihlallerinin bildirilmesi: Kurumlar, herhangi bir veri güvenliği ihlalini 72 saat içinde ilgili denetim otoritesine bildirmekle yükümlüdür.
• Veri koruma görevlisi (“DPO”) atama yükümlülüğü: Belirli ölçekte veri işleyen kuruluşlar, GDPR uyumu için bir veri koruma görevlisi atamakla yükümlüdür.

Bu hak ve yükümlülükler, bireylerin veri üzerinde kontrol sağlamasını mümkün kılarken şirketlerin şeffaf ve güvenli bir süreç yürütmesini sağlar. Uyumlu hareket eden firmalar, yalnızca yasal riskleri azaltmaz; aynı zamanda müşteri güvenini de artırır. Bu süreci sürdürülebilir kılmak için hak ve sorumlulukları içeren sistemli bir yaklaşım benimseyebilirsiniz.

GDPR Uyumlu Olmak için Neler Yapılmalı?

Kişisel verilerin korunması, kurumsal itibarı güçlendiren önemli bir sorumluluktur. GDPR uyum süreci, işletmelerin şeffaflık, hesap verebilirlik ve güvenlik ilkelerine bağlı kalarak veri yönetimini yapılandırmasını gerektirir. Bu uyum için atılması gereken temel adımlar şu şekildedir:

• Veri envanteri oluşturma: Kurum, hangi verileri topladığını, bu verileri neden işlediğini ve kimlerle paylaştığını sistemli biçimde belirlemelidir.
• Açık rıza süreçlerini güncelleme: Kişisel veri toplarken bireylerden açık, anlaşılır ve özgür iradeye dayalı onay almak gerekir.
• Veri güvenliği önlemleri alma: Şifreleme, erişim sınırlandırması ve güvenlik duvarı gibi teknik önlemlerle veriler korunmalıdır.
• DPO belirleme: Geniş kapsamlı veri işleyen kurumlar, GDPR’ye uygunluğu denetleyecek bir veri koruma görevlisi atamalıdır.
• Veri ihlali prosedürü oluşturma: Olası ihlallerde hızlı tepki verilmesi için iç yönerge ve iletişim planı hazırlanmalıdır.
• Eğitim ve farkındalık sağlama: Çalışanlar, veri gizliliği kuralları ve bireysel sorumluluklar konusunda düzenli şekilde bilgilendirilmelidir.
• Aydınlatma metinlerini güncelleme: İlgili kişiler, verilerinin nasıl işlendiğine dair net ve anlaşılır bir bilgilendirmeyle karşılaşmalıdır.
• Dış paydaşları denetleme: Veri işleyen üçüncü taraflar da GDPR uyumuna uygun şekilde çalışmalıdır.

Bu adımlar, kurumların cezai yaptırımlardan kaçınmasının yanı sıra veri güvenliğine dayalı sürdürülebilir bir iş modeli geliştirmesini sağlar. Uyum süreci, dijitalleşen dünyada müşteri güveni ve uzun vadeli kurumsal başarı için vazgeçilmez bir temel oluşturur. 

GDPR ile KVKK Arasındaki Farklar Nelerdir?

Kişisel verilerin korunmasına yönelik düzenlemeler hem Türkiye’de hem Avrupa’da farklı mevzuatlarla yürürlüğe girer. Avrupa Birliği’nin Genel Veri Koruma Tüzüğü ile Türkiye’de geçerli olan Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (“KVKK”) birçok ortak noktaya sahip olsa da, uygulama detayları ve yaptırım mekanizmaları bakımından ayrılır. GDPR ve KVKK farkları genel hatlarıyla şu şekildedir:

• Yürürlük Alanı: GDPR, AB sınırları içinde faaliyet gösteren ya da AB vatandaşlarının verilerini işleyen tüm şirketleri kapsar. KVKK ise yalnızca Türkiye’de kurulu tüzel ve gerçek kişileri bağlar.
• Açık Rıza Yaklaşımı: GDPR, veri işleme amacı doğrultusunda açık rızayı birden çok hukuki temelden biri olarak sunar. KVKK ise açık rızayı çoğu durumda zorunlu tutar.
• Temsilci Atama (“EU Representative”): GDPR, AB dışındaki firmalardan bir temsilci atamasını talep eder. Ayrıca, faaliyet türüne göre bazı şirketlerde DPO atama zorunluluğu vardır. Söz konusu zorunluluklar KVKK’da yer almaz.
• Cezai Yaptırımlar: GDPR ihlallerinde milyonlarca euroya varan cezalar kesilirken; KVKK’da idari para cezaları GDPR’a kıyasen daha düşük seviyededir ve dolaylı vergi yoluyla uygulanmaz, doğrudan idari para cezası kesilir.
• İhlal Bildirimi Süresi: GDPR, veri ihlalini 72 saat içinde bildirme yükümlülüğü getirir. KVKK’da bu süre net belirtilmez, bunun yerine “makul süre” ifadesi kullanılır.
• Unutulma Hakkı: GDPR bu hakkı açık şekilde tanımlar. KVKK’da ise unutulma hakkı doğrudan yer almaz ancak ilgili kişilerin verilerinin silinmesini talep etme hakkı bulunur.
• Kurumsal Uyum Zorunlulukları: GDPR, veri koruma görevlisi atanmasını zorunlu hâle getirirken; KVKK bu konuyu teşvik eder ancak zorunlu tutmaz.
• Veri İşleme Şeffaflığı: GDPR, veri işleme sürecinin çok daha ayrıntılı ve şeffaf yürütülmesini talep eder. KVKK’da bilgilendirme yükümlülüğü daha kısa ve sade çerçevede tanımlanır.

Bu farklar, iki düzenlemenin farklı hukuk sistemlerinden beslendiğini ve uygulama pratiklerinde farklılıklar taşıdığını gösterir. Kurumlar hem KVKK’ya hem de GDPR’ye uyum sağlamak istiyorsa kapsamlı bir veri haritası oluşturmalı ve her iki mevzuatın beklentilerini ayrı ayrı değerlendirmelidir. 

GDPR Uyumluluğu Sağlamak için Araçlar ve Çözümler

Veri güvenliğini artırmak ve regülasyonlara uyumu sağlamak isteyen şirketler, GDPR uyumluluğunu destekleyen teknolojik ve operasyonel araçlardan faydalanır. Bu araçlar hem veri işleme süreçlerini denetler hem de ihlallere karşı proaktif koruma sunar. GDPR’ye uyum sağlamak için kullanılabilecek bazı temel çözümler şu şekildedir:

• Veri Haritalama Yazılımları: Kurum içindeki kişisel veri akışını tespit eder ve şeffaflık sağlar.
• Erişim Kontrol Sistemleri: Yetkisiz veri erişimini engelleyerek güvenlik açıklarını kapatır.
• Şifreleme ve Maskeleme Çözümleri: Hassas bilgileri güvenli hâle getirerek dış saldırılara karşı veri koruması sağlar.
• Veri İhlali İzleme Araçları: Anlık izleme ve bildirim sistemi ile ihlal durumlarında hızlı müdahale imkânı sunar.
• Rıza Yönetimi Platformları: Kullanıcılardan alınan açık rızaları kayıt altına alır ve gerektiğinde geri çekilmesini sağlar.
• Veri Koruma Etki Analizi (DPIA) Araçları: Riskli işlemler öncesi veri güvenliği etkilerini analiz eder.
• Veri Sınıflandırma Sistemleri: Kurum verilerini türüne ve hassasiyet derecesine göre ayırarak yönetim kolaylığı sağlar.
• Dokümantasyon ve Raporlama Modülleri: Yasal yükümlülükler için gerekli kayıtları merkezi biçimde tutar.

Bu araçlar sayesinde şirketler yasal zorunlulukları yerine getirmekle birlikte müşteri güvenini de pekiştirir. Teknolojik destekli bir uyum süreci, hataları en aza indirirken sürdürülebilir veri yönetimi kültürü oluşturur. 

GDPR Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

GDPR’ye Uyum Sağlamayan Şirketler Ne Gibi Cezalarla Karşılaşır?

GDPR’ye uyum göstermeyen şirketler, ihlal nedeniyle yıllık küresel cironun %4’üne ya da 20 milyon euroya kadar uzanan para cezaları ile sonuçlanır. Cezanın boyutu, ihlalin niteliğine, süresine ve şirketin düzeltici önlemleri ne hızla devreye aldığına göre belirlenir.

GDPR, Avrupa Birliği Dışındaki Şirketleri de Kapsıyor mu?

GDPR, Avrupa Birliği sınırları içinde faaliyet gösteren şirketlerle beraber AB vatandaşlarının kişisel verilerini işleyen tüm uluslararası şirketleri de kapsar. Bir işletme Türkiye’de faaliyet gösterse bile, eğer AB vatandaşı bir kişiye mal ya da hizmet sunuyorsa veya bu kişilere yönelik veri analizi yapıyorsa GDPR kapsamında sorumluluk taşır. Bu düzenleme, dijital ortamda veri işleyen çok uluslu şirketler için hem teknik uyum hem de hukuki sorumluluk açısından özel önlemler gerektirir.

GDPR Kapsamında Unutulma Hakkı Nedir?

Unutulma hakkı, GDPR kapsamında bireylerin kişisel verilerinin artık işlenmesini istememesi durumunda bu verilerin tamamen silinmesini talep etmesine olanak tanır. Bir kişi, verinin işlenme amacı ortadan kalktığında ya da açık rızasını geri çektiğinde bu hakkı kullanarak verilerin sistemlerden kaldırılmasını sağlar. Şirketler, bu tür talepleri belirli bir süre içinde değerlendirerek uygun teknik ve hukuki adımları doğrudan atar.

GDPR Uyumluluğu için Bir Veri Koruma Görevlisi Atamak Zorunlu mudur?

Veri koruma görevlisi atama yükümlülüğü, GDPR kapsamında bazı durumlarda zorunlu hâle gelir. Özellikle kamu otoriteleri, sistematik ve kapsamlı veri izleme yapan kuruluşlar ya da özel nitelikli kişisel verileri büyük ölçekte işleyen şirketler bir DPO belirlemek zorundadır. DPO, veri işleme süreçlerini denetler, çalışanları bilgilendirir ve denetim otoritesiyle doğrudan iletişim kurar.

GDPR uyumluluğu, yasal bir gereklilikten öte aynı zamanda kurumsal itibarı güçlendiren stratejik bir yatırımdır. Veri güvenliğini merkezine alan işletmeler, müşteri memnuniyetini artırır ve dijital risklere karşı dayanıklılığını yükseltir. Bu süreçte doğru araç ve çözümleri kullanarak sistemli bir yol haritası oluşturabilirsiniz.

Uyarı: Multinet Up Blog’da yer alan içeriğin yalnızca bilgi verme amaçlı olduğunu, bilgilerin Multinet Up Blog’un hazırlanma tarihindeki bilgilere dayanarak hazırlandığını ve bilgilerin daha sonra değişebileceğini unutmayınız!