Fizibilite Nedir? Fizibilite Hakkında Bilmeniz Gereken 5 Konu

Geçmişte ülkemizde adına pek rastlanmasa da globalleşen dünyada pek çok iş dalında karşımıza çıkan fizibilite, girişimcilerin bir işe yatırım yapmadan önce başvurmaları gereken en önemli çalışmalardan biridir. Bu önemli adım, bir projenin uygulanabilirliğini ve sürdürülebilirliğini göstermektedir. Fizibilite nedir sorusunun cevabını 5 farklı başlık altında sizler için derledik.

Fizibilite Nedir?

Bir işe başlamadan önce yapılan plan, gerçekleştirilecek işin başarıya ulaşması hakkında ve başlanması gereken işin doğru bir atılım olup olmadığı konusunda bizlere fikir vermektedir. Fizibilite, oluşabilecek risk değerlendirmesinin yapılması ve bu risklere çözüm bulunmasına denir. Bu çalışmayı bir işe başlamadan önce yapılması gereken önemli bir ön hazırlık olarak da nitelendirebiliriz.

Aynı zamanda fizibilite, projenin finansal kapasitesinin belirlenmesinde bizlere yardımcı olur. Çok kolay bir dil ile anlatacak olursak, bir projede halihazırda var olan unsurların bir yol haritası oluşturularak o projenin nasıl sonlandırılacağının, nasıl sürdürülebilir olacağının ya da işin nasıl gerçekleşeceğinin planlamasının yapılmasına fizibilite denir. Yani bir kişinin X projesi (yatırımı) için gerekli olan bütçeyi, zaman planlamasını, hukuki süreçleri ve harcamaları rapor haline getirmesine fizibilite denir. 

Fizibilite Çalışması Nedir?

Fizibilite çalışması (etüdü) aslında kâr/zarar endeksidir ve projenin belirli bir doğrultuda başarıya ulaşmasına olanak sağlanmasıdır. Ek olarak bu çalışma, proje veya iş teklifinin çeşitli yönlerine odaklanmamızı sağlayan yegâne unsurdur. Bahsedilen bu kâr/zarar endeksinin hazırlanmasında faydalanmamız gereken bazı elementler vardır. Bu çalışma yapılırken düşünülen yatırımın ne kadar kazanç sağlayacağı saptanmaktadır. Saptanan bu kazanç, bazı durumlarda yatırımın (projenin) farklı dinamiklerini barındıracağından her zaman kesin sonuçlara varmayabilir. Fizibilite çalışmasını yaparken en çok dikkat edilmesi gereken unsur, yol haritasında karşılaşılabilecek değişkenlerin hesaplanmasını ve risk analizlerini doğru bir şekilde planlayarak kârlı bir sonuca ulaşmaktır.

Ayrıca, ön hazırlığında bulunduğunuz işin veya başlanması gereken projenin güçlü ve zayıf yönlerinin hesaplanması adına gerekli bir çalışmadır. Mevcut fırsatları ve tehditleri tanımlamaya yarayan bu çalışma, aynı zamanda da başarı olasılıklarını, gerekli kaynakları ve bu kaynaklara en ucuz maliyetle hangi yollarla ulaşılacağının değerlendirmesinin yapılmasında bizlere yardımcı olur.

Fizibilite çalışmasının alt dallarını ve uygulama metotlarını aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:

• Ekonomik fizibilite: Bu aşamada kâr zarar analizi yapılmaktadır. Aynı zamanda kâra ulaşmada oluşabilecek bütün ekonomik faktörler analiz edilmelidir. Ekonomik fizibilite işinizin güncel durumunun taslağını oluşturmanızı sağlamaktadır.
• Yasal fizibilite: Yürürlüğe koyacağınız projenin veya başlatmayı planladığınız işin yasal ve hukuki düzlemdeki bütün unsurlarını belirleyen çalışmadır. Projenin yasalara uygun bir şekilde yürütülmesini sağlayan  bir çalışmadır. 
• Teknik fizibilite: Risk değerlendirmesi yapılan ve bu risklere çözüm bulunan aşamadır. Bir işin teknik olarak gerçekleşmesinin mümkün olup olmadığını analiz etmemizi sağlar.
• Operasyonel fizibilite: Bu fizibilite çeşidi, kaynakların proje için uygunluğunu belirler ve kurulan sistemin sorunları nasıl çözebileceğine ulaşmamızı sağlar. Performans bir diğer deyişle gelişim süreçleri, işin kontrolünün sağlanması ve verimli çalışmanın sağlanmasıdır.
• Zamansal fizibilite: İş planının tahmini zamanlamasının yapılması, sürdürülebilirliğinin gerçekleştirilmesi ve kaynakların belirlenme aşamasıdır.

Fizibilite Çalışmasının Amacı Nedir?

Bir önceki başlıkta tanımını yaptığımız fizibilite çalışmasının asıl amacı, teşebbüsünde bulunacağınız işin veya projenin içinde barındırdığı bütün risklerin, projenin ya da satışın marketteki yerinin ve en önemlisi gelirinin doğru bir şekilde belirlenmesidir. Pek çok müteşebbis veya firma bu çalışmayı yürütüp başarıya ulaşmasını beklediği işin ön analizini yaparak pazardaki yerini sağlama almayı hedeflemektedir. Özetle, projenin amacına ulaşmasını, bu amaca ulaşmak için atılması gereken adımların takibini ve bu adımların nasıl gerçekleştirileceğinin tespitini hedeflemektedir. Bu hedefe ulaşırken işin her bileşenini inceleyerek oluşabilecek riskleri belirleyip bu riskler için üretilecek alternatif çözümlerin sunulmasına özen gösterilmelidir.

Bir diğer deyişle çalışmanın hedefi herhangi bir fikri somut bir işe dönüştürmektir. Bu işe başlanmadan önce yasal süreçlerin veya vergi mükellefliği gibi konuların ve bunların maliyetlerinin hesaplanması, pazar hacmi, ürün tedariği ve fiyatlandırılmasının bilincinde olunması ve projenin uygun maliyetlerle sonlandırılmasının amaçlanmasıdır.

Fizibilite Çalışması Nasıl Yapılır?

Bir önceki başlıkta fizibilite çalışmasının ne olduğundan ve amacından bahsetmiştik. Şimdi ise kısaca bu çalışmayı başarılı bir şekilde yürütmenin bazı kurallarından bahsedeceğiz. 

Fizibilite çalışması için ilk olarak bir ön hazırlık analizi yapılmalıdır. Bu analize ise yatırımınızın proje planının kabaca iskeletinin çıkarılmasıyla başlanmalıdır. Projenin başlangıç, yürütme ve sonlandırılma süreçlerindeki ihtiyaçların gelir/gider bazında belirlenmesi gerekmektedir. Bu hazırlık süreciyle eş zamanlı olarak market analizini de yapmanızı önermekteyiz.

Bir sonraki etap ise biraz daha özele inerek aşama aşama projenin bütün bileşenlerindeki gelir gider ve ihtiyaç analizinin yapılmasıdır. Bu işlemi gerçekleştirirken dikkat edilmesi gereken şey ise projenin yürütülmesi aşamasında hizmetin veya ihtiyacın harcamalarının ne kadar olacağını hesaplamaktır. 

İlk iki aşamada oluşturulan  analizler doğrultusunda market araştırmasının dikkatli bir şekilde yapılması gerekmektedir. Market araştırmasını yürütmek, fizibilite çalışmasının başarıya ulaşmasındaki en kilit adımdır. Market araştırması sonucunda çalışmanın ana hatları da belirlenmiş olacaktır. Bu araştırmayı, rakiplerinizin durum analizini,pazarlanacak ürünün market hacmini ve bu hacmin büyüme ihtimallerini saptayarak gerçekleştirmeniz gerekmektedir.

Bir sonraki aşamada teknik olarak iş organizasyonunun ve gerekli operasyonların planlanması gerekmektedir. Planlama yapılırken operasyonel, teknik, finansal ve yasal fizibilite faktörleri göz önünde bulundurulmalıdır. Bahsedilen bu faktörlerin yatırım ve yürütülme maliyetlerini içermesine ve beklenen faydanın sonuca ulaşmasına özen gösterilmelidir.. Bu maliyetler; ekipmanlar, çalıştırılacak personel  ve ürün tedariği ile tanımlanabilir. Örnek olarak projenin yürütülmesinde gerekli olan personelin işe alım sürecinin, bu personelin kullanması gereken ve proje için gerekli olan ekipmanların tedariğinin hukuki, mali, finansal ve teknik maliyetlerinin hesaplanması da denilebilir.

Son aşama ise tümüyle projenin baştan aşağı gözden geçirildiği ve data analizinin yapıldığı aşamadır. Peki burada asıl bahsedilmek istenen şey nedir? Bu aşamada data analizi yapılmakta ve projenin bütün organlarının her adımına dikkat edilerek beklenen sonuca ulaşılıp ulaşılmadığına bakılmaktadır. Bu süreçte önceki adımlarınızın üzerinden hassasiyetle geçmeniz ve gelir gider maliyetlerinizin dengede olduğunun takibini yapmanız büyük önem taşımaktadır.

Multinet Up Blog’da yer alan içeriğin yalnızca bilgi verme amaçlı olduğunu, hukuki görüş ve tavsiye içermediğini, bilgilerin Multinet Up Blog’un hazırlanma tarihindeki mevzuata dayalı olduğunu ve zamanla mevzuat değişiklikleri ile ilgili kurumların görüşleri çerçevesinde güncelliğini yitirmiş olabileceğini bildiririz.