İşten Çıkış Kodları Nelerdir? İşten Çıkış Kodları ve Anlamları

İşten çıkış kodları, bir çalışanın iş akdinin neden sonlandığını ifade eden kodlardır. Bu kodlar, çalışanın işten çıkarılmasının sebebinin daha iyi anlaşılmasını sağlar. Bu kodlar, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından belirlenmiştir. İşten çıkarılma ya da istifa gibi durumlarda çalışanların SGK’ya bildirilmesini olanaklı hale getirir.

Her kodun anlamı farklıdır. İşten çıkış kodları nedir, anlamları nelerdir soruları kapsamında her kodun farklı bir anlama sahip olduğunu belirtmek mümkündür. Örneğin 1, deneme süreli iş sözleşmesinin işveren tarafından feshini ifade ederken 8, emeklilik (yaşlılık)ya da toptan ödeme nedeniyle işten çıkışı bildirir. İşten çıkış kodlarının yasal anlamı kapsamında her kodun farklı bir anlama sahip olduğunun altını çizmek mümkündür. 

İşten Çıkış Kodları ve Anlamları

İşten çıkış kodları oldukça fazladır. İşten çıkış kodu çeşitleri kapsamında yer alan ve oldukça sık bir şekilde kullanılabilen kodlara örnek olarak şunlar verilebilir:

• 01: Deneme süreli iş sözleşmesinin işverence feshi
• 02: Deneme süreli iş sözleşmesinin işçi tarafından feshi
• 03: Belirsiz süreli iş sözleşmesinin işçi tarafından feshi (İstifa)
• 04: Belirsiz süreli iş sözleşmesinin işveren tarafından haklı sebep bildirilmeden feshi
• 05: Belirli süreli iş sözleşmesinin sona ermesi
• 08: Emeklilik (yaşlılık) ya da toptan ödeme sebebiyle
• 09: Malulen emeklilik sebebiyle
• 10: Ölüm
• 11: İş kazası neticesinde ölüm
• 12: Askerlik
• 13: Kadın işçinin evlenmesi
• 14: Emeklilik için yaş dışında diğer şartların tamamlanması
• 15: Toplu işçi çıkarma
• 16: Sözleşme sona ermeden sigortalının aynı işverene ait diğer işyerine nakli
• 17: İşyerinin kapanması
• 18: İşin sona ermesi
• 19: Mevsim bitimi (İş akdinin askıya alınması halinde kullanılır. Çalışan tekrar işbaşı yapmayacaksa 4 no’lu kod kullanılır.)
• 20: Kampanya bitimi (İş akdinin askıya alınması halinde kullanılır. Çalışan tekrar işbaşı yapmayacaksa 4 no’lu kod kullanılır.)
• 21: Statü değişikliği
• 22: Diğer nedenler
• 23: İşçi tarafından zorunlu nedenle fesih
• 24: İşçi tarafından sağlık nedeniyle fesih
• 25: İşçi tarafından işverenin ahlak ve iyiniyet kurallarına aykırı davranışı sebebiyle fesih
• 26: Disiplin Kurulu kararı ile fesih
• 27: İşveren tarafından zorunlu sebeplerle ve tutukluluk nedeniyle fesih
• 28: İşveren tarafından sağlık nedeniyle fesih
• 30: Vize süresinin bitimi (İş akdinin askıya alınması halinde kullanılır. Çalışan tekrar işbaşı yapmayacaksa 4 no’lu kod kullanılır.)
• 31: Borçlar Kanunu, Grev ve Lokavt Kanunu ve Sendikalar Kanunu kapsamında kendi istek ve kusuru dışında fesih
• 32: 4046 sayılı kanunun 21. maddesine göre özelleştirme nedeni ile fesih
• 33: Gazeteci tarafından sözleşmenin feshi
• 34: İşyerinin devri, işin ya da işyerinin niteliğinin değişmesi nedeniyle fesih
• 37: KHK ile kamu görevinden çıkarma
• 38: Doğum nedeniyle işten ayrılma
• 39: 696 KHK ile kamu işçiliğine geçiş
• 40: 696 KHK ile kamu işçiliğine geçilememesi nedeniyle çıkış
• 42: İşçinin, iş başvurusu sırasında yalan beyanda bulunması.
• 43: İşçinin işveren ya da ailesine hakaret etmesi veya onlara karşı asılsız suçlamalarda bulunması.
• 44: İşçinin iş yerinde cinsel tacizde bulunması.
• 45: işçinin işverene, işverenin ailesine ya da başka işçisine sataşması, işyerine sarhoş yahut uyuşturucu madde almış olarak gelmesi ya da işyerinde bu maddeleri kullanması
• 46: İşçinin işverenin güvenini kötüye kullanması, hırsızlık yapması ya da işverenin meslek sırlarını ifşa etmesi.
• 47: İşçinin, işyerinde, yedi günden fazla hapisle cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç işlemesi.
• 48: İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki işgünü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü, yahut bir ayda üç işgünü işine devam etmemesi.
• 49: İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi..
• 50: İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işyerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması.

İşten Çıkış Kodu ile İlgili Yasal Düzenlemeler Nelerdir?

İşten çıkış kodları ile ilgili yasal düzenlemeler 4857 sayılı İş Kanunu, 5510 Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda bulunur. 

Hangi Durumlarda Hangi İşten Çıkış Kodu Kullanılır?

İşten çıkış kodları, farklı sebeplerle işten çıkarma durumlarında tercih edilir. İşten çıkış kodu nasıl kullanılır sorusu kapsamında birçok farklı kodun yer aldığını ve bunların tercih edildiğini belirtmek mümkündür. Çalışanın istifa etmesi durumunda 3 numaralı kod tercih edilir. Bununla birlikte malulen emeklilik nedeniyle 9 numaralı kodun kullanıldığını belirtmek mümkündür. İşveren tarafından iş sözleşmesinin haklı neden bildirmeksizin feshi durumunda ise 4 numaralı iş kodu tercih edilir. 

İşten Çıkış Kodu Çalışan İçin Ne Anlama Gelir?

İşten çıkış kodları çalışan için hangi nedenlerden dolayı işten çıkarıldığını anlamasını sağlaması adına önemlidir. Hangi sebeplerle işten çıkarıldığını bilen işçi, haklarını arama konusunda çok daha doğru bir şekilde hareket edebilir. Emeklilik hakları, işsizlik sigortası gibi haklar; çalışana çeşitli durumlarda verilir. 

İşten Çıkış Kodu ve İşsizlik Sigortası İlişkisi

Çalışanlar çeşitli şartları karşılıyorlarsa işsizlik sigortasından yararlanmaya hak kazanırlar. İşten çıkış kodları ise işsizlik sigortasından yararlanma koşulları arasında yer  alır. 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nun 51. maddesine göre, bir çalışanın işsizlik maaşı alabilmesi için kendi isteği ve kusuru dışında işsiz kalması, işsizlik sigortası primlerinin belirli bir süre ödenmiş olması ve işten ayrıldıktan sonra belirli bir süre içerisinde İŞKUR’a başvurması gerekir. 

SGK tarafından belirlenen işten çıkış kodları ise çalışanların iş sözleşmelerinin nasıl feshedildiğini nedenleri ile beraber gösterir. İş akdi çalışanın kendi isteği ile feshedilmemişse veya kusur nedenli bir fesih gerçekleşmemişse çalışan işsizlik sigortasının diğer şartlarını karşılayarak ödeme alabilir. 

Hangi İşten Çıkış Kodu ile İşsizlik Maaşı Alınır?

Çalışan işsizlik maaşı için gerekli olan prim gün sayısını doldurduysa ve işten ayrıldıktan sonra belirlenen süre içerisinde İŞKUR’a başvurduysa işten çıkış koduna göre işsizlik maaşına hak kazanabilir. Aşağıda yer alan işten çıkış kodları ile işten ayrılan çalışanlar, diğer şartları karşılıyorlarsa işsizlik sigortası ile maaş almaya hak kazanırlar. 

• 04: Belirsiz süreli iş sözleşmesinin işveren tarafından haklı sebep bildirilmeden feshi
• 05: Belirli süreli iş sözleşmesinin sona ermesi
• 12: Askerlik
• 15: Toplu işçi çıkarma
• 17: İşyerinin kapanması
• 18: İşin sona ermesi
• 23: İşçi tarafından zorunlu nedenle fesih
• 24: İşçi tarafından sağlık nedeniyle fesih
• 25: İşçi tarafından işverenin ahlak ve iyiniyet kurallarına aykırı davranışı sebebiyle fesih
• 27: İşveren tarafından zorunlu sebeplerle ve tutukluluk nedeniyle fesih
• 28: İşveren tarafından sağlık nedeniyle fesih
• 31: Borçlar Kanunu, Grev ve Lokavt Kanunu ve Sendikalar Kanunu kapsamında kendi istek ve kusuru dışında fesih
• 32: 4046 sayılı kanunun 21. maddesine göre özelleştirme nedeni ile fesih
• 33: Gazeteci tarafından sözleşmenin feshi
• 34: İşyerinin devri, işin ya da işyerinin niteliğinin değişmesi nedeniyle fesih
• 40: 696 KHK ile kamu işçiliğine geçilememesi nedeniyle çıkış

Hangi İşten Çıkış Kodları İşsizlik Maaşı Almaya Engel Olur?

İşsizlik Sigortası Kanunu ile belirlenen şartlar arasında işten çıkış nedeni de yer alır. Aşağıda yer alan işten çıkış kodları ile işten ayrılan bir çalışan, diğer şartları karşılasa bile işsizlik maaşı alamaz. 

• 01: Deneme süreli iş sözleşmesinin işverence feshi
• 02: Deneme süreli iş sözleşmesinin işçi tarafından feshi
• 03: Belirsiz süreli iş sözleşmesinin işçi tarafından feshi (İstifa)
• 08: Emeklilik (yaşlılık) ya da toptan ödeme sebebiyle
• 09: Malulen emeklilik sebebiyle
• 10: Ölüm
• 11: İş kazası neticesinde ölüm
• 13: Kadın işçinin evlenmesi
• 14: Emeklilik için yaş dışında diğer şartların tamamlanması
• 16: Sözleşme sona ermeden sigortalının aynı işverene ait diğer işyerine nakli
• 19: Mevsim bitimi (İş akdinin askıya alınması halinde kullanılır. Çalışan tekrar işbaşı yapmayacaksa 4 no’lu kod kullanılır.)
• 20: Kampanya bitimi (İş akdinin askıya alınması halinde kullanılır. Çalışan tekrar işbaşı yapmayacaksa 4 no’lu kod kullanılır.)
• 21: Statü değişikliği
• 22: Diğer nedenler
• 26: Disiplin Kurulu kararı ile fesih
• 30: Vize süresinin bitimi (İş akdinin askıya alınması halinde kullanılır. Çalışan tekrar işbaşı yapmayacaksa 4 no’lu kod kullanılır.)
• 37: KHK ile kamu görevinden çıkarma
• 38: Doğum nedeniyle işten ayrılma
• 39: 696 KHK ile kamu işçiliğine geçiş
• 42: İşçinin, iş başvurusu sırasında yalan beyanda bulunması.
• 43: İşçinin işveren ya da ailesine hakaret etmesi veya onlara karşı asılsız suçlamalarda bulunması.
• 44: İşçinin iş yerinde cinsel tacizde bulunması.
• 45: İşçinin işverene, işverenin ailesine ya da başka işçisine sataşması, işyerine sarhoş yahut uyuşturucu madde almış olarak gelmesi ya da işyerinde bu maddeleri kullanması
• 46: İşçinin işverenin güvenini kötüye kullanması, hırsızlık yapması ya da işverenin meslek sırlarını ifşa etmesi.
• 47: İşçinin, işyerinde, yedi günden fazla hapisle cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç işlemesi.
• 48: İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki işgünü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü, yahut bir ayda üç işgünü işine devam etmemesi.
• 49: İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi..
• 50: İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işyerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması.

İşten Çıkış Kodlarının Kullanımında Dikkat Edilmesi Gerekenler

İşten çıkış kodlarının kullanımı sırasında işverenin çeşitli hususlara dikkat etmesi son derece önemlidir. İşveren, fiili duruma en uygun kodu seçmelidir. Bunun yanı sıra işten çıkış kodları ve işsizlik sigortası ilişkisi de mevcut olduğundan çalışanın işsizlik sigortasından yararlanma durumu gözetilmelidir. Hatalı kod bildirimi, işsizlik maaşından yararlanabilecek çalışanın bu haktan mahrum kalmasına neden olabilir. 

Yanlış İşten Çıkış Kodu Kullanımının Sonuçları

İşten çıkış kodlarının yanlış bir şekilde belirtilmesi hem işveren hem de işçi açısından birçok olumsuz durumun ortaya çıkmasına neden olabilir. İşçi, hatalı kod nedeniyle işverene dava açma hakkına sahiptir. Yanlış veya hatalı işten çıkış kodunun düzeltilmesi için işveren, SGK’ya müracaat etmelidir. İşten çıkış kodu, SGK kayıtlarında güncellendikten sonra, eğer çalışan işsizlik maaşı başvurusunda bulunmuşsa ya da işsizlik maaşı almaya hak kazanıp kazanmadığını öğrenmek istiyorsa İŞKUR’a bilgi vermelidir. 

Kısaca özetlemek gerekirse işverenin doğrudan İŞKUR’a başvuru yapması gerekmemektedir. Fakat işten çıkış kodu düzeltildikten sonra çalışanın işsizlik maaşı hakkı etkileniyorsa, İŞKUR’a güncellenen bilgilerin iletilmesi gerekir. Çalışan ise süreç içerisinde İŞKUR’a başvurarak güncellenen bilgileri takip edebilmektedir.

İşten Çıkış Kodu Seçimi ve Hukuki Sorumluluklar

İşten çıkış kodlarının seçimi ve kod seçimi ile ilgili çeşitli hukuki sorumluluklar mevcuttur. İşten çıkış kodunun seçiminde çalışan işçinin işsizlik maaşı alma ve tazminat ödemeleri gibi yasal süreçlerinin ön planda tutulması son derece önemlidir. İşten çıkarma kodunun doğru belirlenmesi gerekmekte olup kodun hatalı seçilmesi, işveren için çeşitli cezai yaptırımların ortaya çıkmasına neden olabilir.

İşten çıkış kodu ile işsizlik maaşı alabilir miyim sorusu kapsamında çalışan kendi isteğiyle işten ayrılmamasına rağmen hatalı kod seçimi olursa işçi, işsizlik maaşına hak kazanamayabilir. İşveren, işçiyi zorla işten çıkarmışsa işçi, işsizlik maaşından faydalanamaz. Bu tür durumlar, haksız fesih anlamına gelir. İşçi, işverene dava açma hakkına sahiptir. Fakat işveren tarafından haklı fesih gerçekleştirildiyse işçinin dava açma durumu mevcut değildir.  

Kadın çalışan evlilik sonrasında işten ayrılmasına rağmen işten çıkarılmasıyla ilgili kod yanlış girilmişse bu durumda kadın çalışan, evlilik tazminatı alamaz. Fakat işverene dava açarak durumu kanıtladığı takdirde evlilik tazminatına başvuruda bulunabilir.

Multinet Up sayesinde ihbar tazminatı, evlilik tazminatı ve işten çıkış kodlarıyla ilgili daha fazla bilgi edinebilir; süreç içerisinde yasalara uygun bir şekilde hareket edebilirsiniz.