Matrah Artırımı Nedir? Matrah Türleri Nelerdir?

Hüseyin Kara

       

  Bağlantı kopyalandı

Vergi dönemlerinde ismini daha sık duymaya başladığımız “matrah artırımı” konusu, hem kurumsal işletmeler hem de bireysel vergi mükellefleri açıdan büyük önem taşır. Geçmiş dönemlerdeki beyan hatalarından doğan riskleri ortadan kaldırmak, vergi denetimlerinden kaçınmak ve mali açıdan pozisyonunu daha güvenli bir konuma getirmek isteyenler için önemli fırsatlar sunar. Peki; matrah artırımı ne demektir, nasıl yapılır ve ülkemizde güncel durum nedir? Gelin, birlikte inceleyelim. 

Matrah Artırımı Nedir?

Her vergi mükellefinin ödeyeceği vergi tutarı, gelir beyanına göre belirlenir. Bu beyanda herhangi bir yanlışlık ya da eksiklik olması durumunda mükellef, denetim ve incelemelerle karşı karşıya kalabilir. Matrah artırımı, mükelleflerin geçmiş yıllarda beyan ettiği kazanca esas belirlenen matrahı artırarak yeniden beyan etmesi anlamına gelir. Geçmiş vergi dönemlerinde meydana gelebilecek hataları telafi etmeye olanak tanıyan bu sistem, mükellefin gönüllü talebi neticesinde devreye girer. Bu durumda mükellefler, geçmişte eksik kazanç beyan etmiş olsalar da ceza almaktan ve incelemeye tabi tutulmaktan kaçınabilir. 

Matrah Artırımı Nasıl Yapılır? 

Matrah artırımı yapmak isteyen vergi mükelleflerinin ilk etapta hangi yıl ve vergi türü hakkında işlem gerçekleştireceğini belirlemesi gerekir. Yaygın uygulama, son beş yılın değerlendirilmesidir. Oranlar, her yıl değişebildiği için beyanların doğrudan Hazine ve Maliye Bakanlığı kaynaklarından edinilen bilgilere göre hazırlanması büyük önem taşır. Bu aşamanın ardından matrah artırımı bildirimi hazırlanır ve vergi dairesine elden ya da dijital olarak teslim edilir. Vergi daireleri, beyana uygun bir takvim belirler ve mükellefin uyması gereken bir ödeme planı hazırlar. 

2025 Matrah Artırımı Olacak mı? Güncel Durum

Geçtiğimiz yıllarda uygulanan vergi barışı ve borç yapılandırma düzenlemelerinin ardından vergi mükelleflerinin önemli bir bölümü 2025 yılında da yeni bir matrah artırımı yapılmasını bekliyordu. Ancak henüz bu konuda resmi bir düzenleme açıklanmış değil. Açıklandığı takdirde hem Resmî Gazete hem de Gelir İdaresi Başkanlığı kaynakları aracılığıyla duyurulacaktır. 

Matrah Artırımı Hesaplama Yöntemleri

Matrah artırımı hesaplama sürecinde bakılması gereken ilk değer, geçmiş yıllarda beyan edilmiş olan gelir ve kazanç tutarıdır. Bunlar, kanunda ilgili yıla ilişkin belirtilmiş artırım oranlarıyla çarpılır ve böylelikle matrah artırımı değerine ulaşılır. 

Örneğin, 2020 yılında gelirini 200.000 TL değerinde beyan etmiş bir vergi mükellefi, %35 oranında matrah artırımı yapmaya karar vermiş olsun. Bu durumda ek matrah üzerinden 70.000 TL vergi ödemesi gerekecektir. Vergi oranı 2020 yılında %20 olarak belirlendiği için matrah artırımı sonrasında ödenmesi gereken vergi 14.000 TL olarak belirlenir. Yani, 70.000 TL’nin %20’si hesaplanır. Bu tutar ilgili döneme ve kanuna bağlı olarak taksitlendirilebilir. Hesaplama yöntemlerinin vergi türüne göre değişiklik gösterebileceğini de unutmamak gerek. 

Matrah Artırımı Muhasebe Kaydı Nasıl Tutulur?

Muhasebe kayıtlarına matrah artırımını işlerken dönem gideri kategorisinde muhasebeleştirme yapmak gerekir. Borçlar 689 Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar, alacaklar ise 360 Ödenecek Vergi ve Fonlar hesabına kaydedilir. Eğer taksitli vergi ödemesi yapılıyorsa ya da Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi farkından söz edilebiliyorsa alacaklar, 368 Taksitlendirilmiş Vergi Yükümlülükleri Hesabı ile 381 Gider Tahakkukları Hesabı’na yazılır. Kayıtları doğru tutmak için arzu ederseniz vergi ve muhasebe alanında uzmanlaşmış bir mali müşavirden destek alabilirsiniz. 

Vergi Matrah Artırımı Avantajları Nelerdir? 

Mali açıdan sağlam adımlarla ilerlemek isteyen gerçek ve tüzel vergi mükelleflerinin, matrah artırımı fırsatıyla kazanabileceği önemli avantajlar vardır. Bu sayede;

• Vergi beyanı eksik ya da hatalı yapılmış geçmiş yıllar için vergi denetimine tabi tutulma riski ortadan kalkar.
• Vergi cezalarından, gecikme faizlerinden ve benzer yaptırımlardan kaçınabilirsiniz.
• Matrah artırımı beraberinde taksitli ödeme gibi çeşitli kolaylıkları getirebilir.
• Vergi sicilinizi temiz tutmak, olası kredi alma ya da ihaleye girme süreçlerinde size avantaj kazandırır. 

Matrah Artırımı Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Tüm vergi mükelleflerini yakından ilgilendiren matrah artırımı hakkında en çok merak edilen soruların cevaplarını aşağıda bulabilirsiniz.

Matrah artırımı hangi vergi türlerini kapsar?

Gelir vergisi, stopaj, KDV ve kurumlar vergisi matrah artırımına dahildir. 

2025’te matrah artırımı ne zaman çıkacak?

2025 yılı Kasım ayı itibarıyla resmi bir matrah artırımı tarihi ya da yasa tasarısı duyurulmadı. 

Matrah artırımı yapmak zorunlu mu?

Matrah artırımı tamamen gönüllülük esasına dayalı bir işlemdir. Yalnızca geçmiş vergi beyanlarının hata ya da risk içerdiğini düşünen mükellefler tarafından yapılır. 

Matrah artırımı nasıl hesaplanır?

Matrah artırımı hesaplaması her yıl için beyan edilen matrahın, o yılı kapsayan kanunda belirtilmiş oranla çarpılması, ardından da ortaya çıkan tutarın vergi yüzdesi üzerinden hesaplanır. 

Matrah artırımı vergi cezalarını önler mi?

Matrah artırımı işleminde doğru beyan ve istikrarlı ödeme söz konusuysa artırım yapılan yıllar için vergi cezası uygulanmaz. 

Vergi ve matrah artırımı nedir? Nasıl yapılır?

Vergi sistemi içinde matrah artırımı ya da yaygın kullanılan diğer ismiyle vergi artırımı, mükelleflerin geçmiş yıllara dönük mali yükümlülüklerini gönüllü olarak artırması anlamına gelir. 

Matrah ve vergi artışı nedir?

Matrah artışı, geçmiş dönemlerde beyan edilen kazançların artırılarak yeniden kayda geçirilmesi; vergi artışı ise söz konusu kazançlar üzerinden ödenen verginin artırılması anlamına gelir. 

Matrah ve vergi artırımı neden önemli?

Kazanç beyanı ve vergi ödeme konularında hatalı işlem yapılması, mükelleflerin karşısına vergi denetimi ve cezalar gibi birçok farklı risk çıkarır. Mali tablolarında eksik ya da hata bulunan mükellefler için matrah artırımı, güvenli ve risksiz bir çözüm yoludur. 

Hangi vergi türlerinde matrah ve vergi artırımına gidilir?

KDV, gelir vergisi, kurumlar vergisi ve stopaj gibi temel vergi türleri matrah artırımına uygundur. 

Matrah ve vergi artırımı maliyeti nedir?

Matrah ve vergi artırımında maliyet, matrah artışı üzerinden hesaplanan vergi tutarı anlamına gelir. 

Ödenecek vergiyi nasıl hesaplayacağız?

Matrah artırımı hesaplanırken ödenmesi gereken vergi tutarı, ilgili yılın matrahı belirlenen artış oranıyla çarpılır ve sonuca belirli yüzdede vergi uygulanır. Gelir İdaresi Başkanlığı her yıl gerekli tabloları ve oranları kamuoyu ile paylaşır. 

Matrah ve vergi artırımına ne zamana kadar başvuru yapılacak?

Matrah artırımına ilişkin yeni bir düzenlemenin yürürlüğe girmesi, Resmî Gazete’de yayınlandığı andan itibaren gerçekleşir. Mükelleflere işlem yapmak için genellikle bu tarihten itibaren birkaç ay süre tanınır, ancak her düzenlemenin başvuru süresi değişiklik gösterebilir. 

Matrah ve vergi artırımına ilişkin vergiyi taksitle ödeyebilir miyim?

Geçmiş yıllarda yürürlüğe giren matrah artırımı düzenlemeleri, taksit seçenekleriyle sunulmuştur. Yeni düzenleme çıktığı takdirde benzer imkanların sunulması mümkündür. 

Matrah ve vergi artırımına katılmalı mıyız?

Eğer mali tablolarınızda geçmiş dönemlere ilişkin eksik ya da hatalı bir beyan veya muhasebe kaydı varsa vergi incelemelerinden korunabilmek adına matrah ve vergi artırımına katılabilirsiniz.

Uyarı: Multinet Up Blog’da yer alan içeriğin yalnızca bilgi verme amaçlı olduğunu, bilgilerin Multinet Up Blog’un hazırlanma tarihindeki bilgilere dayanarak hazırlandığını ve bilgilerin daha sonra değişebileceğini unutmayınız!