Ticaretle uğraşan işletmeler sık sık tevkifat terimi ile karşılaşmaktadır. Tevkifatlı fatura süreçlerini genel olarak muhasebeciler takip etmektedir. Ancak ticaretle uğraşan herkes “Tevkifatlı fatura nedir?” sorusunun cevabını alacak verecek hesaplamalarını daha sağlıklı yürütülebilmesi adına bilmelidir.
Tevkifat kelime anlamı olarak para ile ilgili kesintilerdir. Vergi ve muhasebe alanında ise bölüşme ve kesinti yapma anlamında kullanılır.
Bir mal ya da hizmet alımı veya yapım işleri alımından sonra ortaya çıkan ve devlete ödenmesi gereken katma değer vergisinin (KDV) tamamının satıcı tarafından ödenmesi yerine bir kısmının alıcı tarafından ödenmesi halinde kesilen fatura tipidir. KDV'nin alıcı tarafından ne kadarlık kısmı ödenmesi gerektiği güncel olarak Resmi Gazete'de yayınlanan veriler ile belirlenmektedir. Örneğin; şirketinize veya kurumunuza temizlik hizmet alımı yaptıysanız tevkifat oranı 9/10'dur. Bu da toplam KDV'nin 9/10 ve 1/10 şeklinde bölüşülmesi anlamına gelmektedir.
Tevkifat türleri ikiye ayrılmaktadır.
KDV tevkifatları da kendi içerisinde ikiye ayrılmaktadır. Bunlar şöyle sıralanır:
Gelir Vergisi Kanunu’nun 94. maddesinde yer alan gelir çeşitlerinden, aynı yasa içinde yer alan kesintiler gelir vergisi tevkifatı olarak adlandırılmaktadır. Gelir Vergisi Kanunu’nun 94. maddesi gereğince gelir türleri üzerinden Cumhurbaşkanlığı Kabinesi tarafından belirlenmiş olan oranlarda yapılan kesinti türüdür.
Fatura kesilmeden önce ilgili işin hangi tevkifat oranı ile yapıldığı yani hangi kapsamda yapıldığı çok önemlidir. Örneğin; güvenlik hizmeti satın alındığında tevkifat oranı 9/10 iken yemek hizmeti satın alındığında tevkifat oranı 5/10’dur. Ayrıca tevkifatlı fatura keserken KDV yazan bölüme tevkifat oranı mutlaka yazılmalıdır.
Tevkifatlı fatura oluştururken öncelikle yapılan işin tevkifat oranı güncel olarak Resmi Gazete’den alınmalıdır. Bu oran belli olduktan sonra işin toplam bedeli ile KDV’si ne ise hesaplanmalıdır. Hesaplanan KDV’nin Resmi Gazete’den alınan oranına göre satıcı KDV dahil anlaştığı bedelden tevkifat oranında bir kesinti yapılarak ödemesini almaktadır.
Ancak ufak bir istisna vardır. KDV dahil toplam bedeli 2.000 TL altında olan satın almalarda kısmi tevkifat var ise bu tevkifat oranları bölüşülmez ve satış KDV’li olarak fatura edilir. 2.000 TL’nin altındaki tam tevkifatlı işlemlerde ise KDV’nin tamamı istisnasız olarak alıcı tarafından ödenir.
Tevkifat hesaplamasına bir örnek verecek olursak A kurumunun 2.000 TL değerinde servis taşımacılığı hizmetini B şirketinden satın aldığını varsayalım. B şirketinin normal şartlarda işin sonunda %18 KDV’li olarak fatura kesmesi gerekmektedir. Yani 2.360 TL değerinde bir faturalandırma yapmalıdır. Ancak A kurumu işin kapsamı gereği tevkifatlı fatura almak zorunda olduğu için 360 TL olan KDV tutarını 5/10 oranında kısmi olarak devlete ödemek zorundadır. Bu durumda B şirketi fatura keserken bu durumu göz önünde bulundurmalı ve net ödeme olarak 2.180 TL şeklinde fatura kesmelidir. Aradaki 180 TL’nin tevkifat oranıyla birlikte faturada gösterilmesi gerekmektedir.
Günümüzde tevkifat yapan kurum ve şirketler şu şekildedir;
Tevkifat yapılabilecek işlemlerden bazıları şu şekildedir:
Tevkifat uygulamak durumunda olan kişi ve kurumların bu uygulamaya uymaması halinde cezai yaptırımlarla karşılaşması muhtemeldir. Yanlış veya eksik bildirilen vergi tutarları, vergi ziayı cezası ve gecikme faizi ile birlikte tahsil edilmektedir.
İşletmelerin ve bireylerin finansal işlemlerini kolaylaştırıp şeffaflığı artırmak, günümüz iş dünyasında başarının anahtarlarından biridir. Kurumsal yapı içerisinde verimliliği ve uyumu doğrudan etkileyen birçok konu vardır. Bu konulardan biri de vergi kimlik numarasıdır.