Rayiç Bedel Nedir? Nasıl Hesaplanır?

Taşınmazların ve araçların alım satım işlemlerinde fiyat belirlemek için bazı verilere ihtiyacınız olur. Rayiç bedel sayesinde gayrimenkul ve taşıtların pazar değerinin gerisinde ya da üzerinde fiyatlanmasını önlemeniz mümkündür. Sigorta ve vergi hesaplamasında da kullanılan rayiç bedelle ilgili detayları bu yazıdan öğrenebilirsiniz. 

Rayiç Bedel Nedir?

Rayiç bedel, özetle varlıkların güncel değerini gösterir. Bu bedel aracılığıyla alım satımı yapılacak varlığın piyasa değeri ortaya çıkar. Rayiç bedel üzerinden fiyatlandırılan unsurlar, taşınmazlar ve araçlardan oluşur. Taşınmazlara konut ve arsa gibi gayrimenkuller dâhildir. Araçlar ise her türden motorlu taşıtı kapsar. İlgili bedeli tespit ettiğinizde söz konusu varlıkları pazar değerine yakın fiyatlarla alıp satmanız mümkün olur. Aksi takdirde bu süreçte zarar etme ihtimaliniz doğar. 

Rayiç diğer isimleriyle tespit ve takdir bedeli, sigortalama işlemlerinde de karşınıza çıkar. Aracınız ya da gayrimenkulünüz için sigorta yaptırırken öncelikle piyasa değerini belirlemeniz gerekir. Bu değere göre size uygun poliçeyi tercih edebilirsiniz. Ayrıca bu bedel, vergilendirme süreçlerinde de ön plana çıkar. Gelir Vergisi ve Emlak Vergisi’nin matrahını oluşturarak ödenecek tutarı hesaplama imkânı tanır. Basit usulde vergilendirme gibi ilgili konular için Multinet Up Blog sayfamızı inceleyebilirsiniz. 

Rayiç Bedel Türleri Nelerdir? 

Rayiç bedel hem gayrimenkul hem de araç piyasası ile doğrudan ilişkilidir. Söz konusu piyasalara dâhil olan varlıkların güncel değerine göre işlem yapma şansı verir. Böylece taşınmaz ve araç alım satım süreçlerinde oluşacak haksız kazançları önler. Mevcut değerin belirlenmesi ise varlığın niteliğine göre değişiklik gösterir. Hesaplama süreçlerini detaylandırmadan önce bu bedelin türlerini öğrenmekte fayda vardır. Aşağıdaki maddelerde bu türleri görebilirsiniz. 

• Arsa rayiç bedeli
• Konut rayiç bedeli
• Tapu rayiç bedeli
• İş yeri rayiç bedeli
• Araç rayiç bedeli

213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun “Vergi Değeri” başlıklı maddesinde rayiç bedel ifadesi yer alır. Bu maddede bina, arsa ve araziler için ödenecek Emlak Vergisi’nde söz konusu bedelin esas alınacağı yazar. Hazine ve Maliye Bakanlığı, gayrimenkulün cinsine göre bu değer üzerinden hesaplanacak vergi oranlarını belirler. Her yıl enflasyona ve diğer piyasa koşullarına bağlı olarak varlıkların bedelleri de değişir. Güncel değerleri çeşitli yollardan sorgulamanız mümkündür. 

Hangi Yollardan Rayiç Bedel Sorgulanır?

Rayiç bedel, vergi hesaplamasında ve sigorta işlemlerinde esas alınan bir değerdir. Örneğin arabanızı maddi kayıplara karşı korumak için kaskolatmak istediğinizde öncelikle bu bedeli öğrenmeniz gerekir. Aracın yaşı ve motor gücü gibi detaylara göre piyasa değeri ortaya çıkar. Türkiye Sigorta Birliği (TSB), her ay güncel kasko değeri listesi yayımlar. 15 yaşına kadar olan motorlu taşıtlar için hazırlanan bu listeden aracınızın mevcut bedelini öğrenebilirsiniz. 

Gayrimenkul rayiç bedeli öğrenme sürecinde ise farklı yöntemler bulunur. Dilerseniz doğrudan taşınmazın bağlı olduğu belediyeyi ziyaret edebilir ya da arayabilirsiniz. Ayrıca varsa ilgili belediyenin web sitesinden de sorgulama yapma şansınız olur. e-Devlet üzerinden arsa rayiç bedel sorgulamasında izlenecek adımlar şunlardır:

• Belediyelerin sunduğu e-Hizmetleri içeren “Belediyeler” sayfasına giriniz.
• “Standart Hizmetler” bölümünden “Arsa Rayiç Değeri Sorgulama” sekmesini seçiniz.
• Hemen altındaki kutucuklardan il ve belediye tercihini yapınız.
• Açılan sorgulama formundan mahalle, cadde ve sokak adını seçiniz.
• Yıl tercihini de yaparak sorgulama işlemini başlatınız. 

Sıralanan aşamaların ardından karşınıza ilgili bölgenin güncel gayrimenkul piyasa değeri çıkar. Bu işlemi, aynı e-Devlet sayfasındaki “Emlak Vergisi Bildirim Sureti / Rayiç Bedel Sorgulama” bölümünden yapmak da mümkündür. Bu sayfada istenen bilgileri eksiksiz olarak doldurduktan sonra arsa ve arazi gibi taşınmaz türlerinin mevcut bedelini öğrenebilirsiniz. 

Rayiç Bedel Nasıl Hesaplanır?

Rayiç bedel hesaplamasında varlığın niteliğine göre çeşitli unsurları dikkate almanız gerekir. Taşınmazların ve araçların güncel değerinin hesaplanmasında farklı yöntemler ön plana çıkar. Öte yandan, varlığın değerini tespit ederken güncel rakamları gözetmenin altını çizmekte fayda vardır. Enflasyonun ve diğer piyasa dinamiklerinin rayiç bedel geçerlilik süresine olan etkisini hesaba katarak en doğru hesaplamayı yapabilirsiniz.  

Arsa Rayiç Bedeli 

Arsanın alım satım işlemlerinde taşınmazın güncel piyasa değerine dikkat etmeniz gerekir. Söz konusu bedelin tespitinde ise çeşitli kriterleri hesaba katmanız önemlidir. Taşınmazın alanı, bulunduğu bölge ve çevresindeki imkânlar, arsanın güncel değerinin belirlenmesinde etkili olan unsurlardan bazılarıdır. Arsa rayiç bedeli hesaplamasını aşağıdaki aşamaları takip ederek yapabilirsiniz. 

• Arsanın yakınında yer alan, benzer niteliklere sahip 3 ayrı taşınmaz seçiniz. 
• Seçilen taşınmazların rayiç bedellerini toplayınız.
• İşlemden çıkan sonucu, taşınmazların toplam metrekare alanına bölünüz.
• Bölme işleminin ardından elde edilen rakamı, arsanızın metrekare alanıyla çarpınız.

Sırasıyla izleyeceğiniz bu adımların ardından arsanın mevcut değeri ortaya çıkar. Metrekare başına fiyatı gösteren bu değer sayesinde arsanızın alım satım işlemlerini piyasaya uygun rakamlarla yapma şansınız olur. Ayrıca bu işlemle arsanız için ödeyeceğiniz vergi miktarını da öğrenebilirsiniz.  

Araç Rayiç Bedeli 

Araç almak ya da satmak için otomotiv piyasasındaki güncel fiyatları öğrenmek isteyebilirsiniz. Ayrıca sigorta süreçlerine bir adım atmadan önce de bu konu hakkında yeterli bilgiye sahip olmanız önemlidir. Aracınızın piyasa değeri, modeline ve diğer özelliklerine göre değişiklik gösterir. Bu hesaplamada göz önünde bulundurmanız gereken diğer bilgiler ise şunlardır:

• Aracın üretim yılı
• Beygir gücü
• Motor gücü
• Markası ve modeli

Sayılanların dışında aracın kaza geçmişi de güncel bedel hesaplamasında incelenenler arasındadır. Söz konusu bilgi, özellikle kasko sigortası için aracın değerinin belirlenmesinde ve buna göre poliçe düzenlenmesinde önemli rol oynar. Böylece olası bir kaza durumunda sigorta şirketinizden aracınızın rayiç bedel belgesinde yazan rakamlar üzerinden ödeme alabilirsiniz. 

Konut Rayiç Bedeli

Konut rayiç bedeli, ilgili taşınmazın işlemin yapılacağı tarihteki değerini ifade eder. Konut alım satımı ve Emlak Vergisi hesaplaması gibi işlemlerden önce bu bedeli tespit etmek gerekir. Aşağıda ev rayiç bedelini belirleme aşamalarını görebilirsiniz.

• Konutla aynı bölgede yer alan ve benzer özellikleri taşıyan üç gayrimenkul seçiniz. 
• Seçilen konutların fiyatlarını ve metrekarelerini ayrı ayrı toplayınız.
• Toplam metrekare alanını, fiyatların toplamına bölünüz.
• İşlemin ardından çıkan metrekare bazında satış fiyatıyla evin alanını çarpınız.

Bu aşamaların ardından bulduğunuz sonuç, gayrimenkulün piyasa değerini gösterir. Güncel satış ilanları üzerinden hesaplamada kullanılacak konutların fiyatlarını öğrenmeniz mümkündür. Oda sayısı, mevki ve bina yaşı gibi detaylara dikkat ederek en doğru sonuçlara ulaşabilirsiniz. 

Tapu Rayiç Bedeli

Tapu bedelini belirlemek için arsa ve konut değeri hesaplamadaki aşamaları izleyebilirsiniz. Bu değeri doğrudan sorgulamak isterseniz tercih edebileceğiniz iki alternatif yol bulunur. Bulunduğunuz ildeki Tapu ve Kadastro Müdürlüğüne giderek tapu değerini öğrenebilirsiniz. e-Devlet üzerinden bilgilerinizi girerek de güncel tapu bedelini kolaylıkla tespit edebilirsiniz.

Öte yandan, gayrimenkul alım satım işlemlerinde bazı harçlar ödemeniz gerekir. Konut ya da arsa alırken yapacağınız tapu harcı ödemesi de bunlar arasındadır. Taşınmazın değerine göre ödeyeceğiniz meblağ değişiklik gösterir. Daha az tapu harcı ödemek isteyenler, gayrimenkul değerini düşük gösterir. Lakin yasal olmayan bu yönteme başvuranlara yönelik bazı vergi ödemeleri ve cezalar bulunur. 

Eğer taşınmaz alımında rakamı daha düşük gösterdiyseniz rayiç bedel dilekçesiyle olası cezaları önleyebilirsiniz. Pişmanlık dilekçesinin ardından sizden gerçek bedel ile tapuda beyan ettiğiniz tutar arasındaki farkı ödemeniz istenir. Bunun dışında herhangi bir ceza ödemenize gerek kalmaz. Böylece ileride doğacak yüklü ceza ve vergi masrafları da ortadan kalkar. 

İş Yeri Rayiç Bedeli

İş yerinizin piyasa değeri de tıpkı eviniz ve arsanız gibi zamanla değişir. Rayiç değerle dükkân ve ofis gibi çalışma alanlarının güncel bedelini belirlemek mümkün olur. Bu süreçte gayrimenkul değerinin tespitinde kullanılan yöntemlerden yararlanabilirsiniz. İş yerinin bulunduğu bölge ve çevresindeki olanaklar gibi detaylarla mevcut değer ortaya çıkar. Güncel ilanlara göre yapılan metrekare ve fiyat karşılaştırmasıyla iş yeri rayiç bedelini öğrenebilirsiniz. 

Rayiç Bedel Ödemesi Nereye Yapılır?

Rayiç bedel ödemesi, tapu işlemleri sırasında karşınıza çıkar. Gayrimenkul alım satım sürecinde her iki tarafın belirli oranlarda ödeme yapması gerekir. Bu oranlar hem alıcı hem satıcı için beyan edilen bedelin %2’si şeklindedir. Ancak anlaşma sağlanması durumunda tutarın %4’ünü tek bir tarafın ödemesi de mümkündür. Rayiç bedele göre belirlenen tapu harcını Tapu Kadastro Müdürlüğü tahsilat sayfasından, anlaşmalı bankalardan ve Gelir İdaresi Başkanlığının internet sitesinden ödeyebilirsiniz. 

Multinet Up Çözümleri ile İş Yeriniz Sizin Kontrolünüzde!

Kurumsal harcamalarınız için fark yaratan çözümler sunan Multinet Up, iş yerinizin masraflarını kontrol altında tutmanıza yardımcı olur. Araç filonuz, yemek ücretleriniz veya çalışanlarınıza sağladığınız yardımlar, Multinet Up ile online olarak takip edilebilir. Ayrıca tüm süreçlerde faturalandırma işlemleri kolayca yapılır. 

Böylece onlarca aracınız olsa bile tek bir fatura ile tüm akaryakıt veya yemek giderlerini muhasebeleştirebilirsiniz. Hemen başvurmak için aşağıda yer alan formu doldurmanız yeterli. 

Multinet Up Blog’da yer alan içeriğin yalnızca bilgi verme amaçlı olduğunu, hukuki görüş ve tavsiye içermediğini, bilgilerin Multinet Up Blog’un hazırlanma tarihindeki mevzuata dayalı olduğunu ve zamanla mevzuat değişiklikleri ile ilgili kurumların görüşleri çerçevesinde güncelliğini yitirmiş olabileceğini bildiririz.