Evlat Edinme İzni Nedir?

İş sözleşmesi, işverenle çalışanın haklarına ve sorumluluklarına yer verir. 4857 sayılı İş Kanunu çerçevesinde düzenlenen bu resmî belgeye göre ücretli ve ücretsiz olmak üzere iki ayrı izin türünü kullanmak mümkündür. Yazının devamında bu izin türüne dair merak edilenleri açıkladık. 

Evlat Edinme İzni Ne Demek?

Evlat edinme izni, üç yaşını doldurmamış çocuğu nüfusuna geçiren çalışanlara verilen bir haktır. 4857 sayılı İş Kanunu, eşlerden birine ya da evlat edinen bekâr personele tanınan bu hakka dair düzenlemeler içerir. Evlat edinme izninin esasları, bu kanunun “Analık Hâlinde Çalışma ve Süt İzni” başlıklı 74.maddesinde yer alır. Süt izni gibi hakları içeren bu maddeye, 6663 sayılı yasayla evlat edinen çalışanlara yönelik düzenlemeler eklenmiştir. 

2016'da yürürlüğe giren düzenlemelerle İş Kanunu’na “Üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen eşlerden birine veya evlat edinene çocuğun aileye fiilen teslim edildiği tarihten itibaren sekiz hafta analık hâli izni kullandırılır.” cümlesi dâhil edilmiştir. Özetle, çocuğu yasal olarak nüfusuna geçiren çalışanlar, 8 haftaya kadar evlat edinme izni kullanma hakkına sahiptir. 

Evlat Edinme İzni Nasıl Kullanılır?

Evlat edinme analık izni, çalışanların talebi doğrultusunda kullanılır. Evlat edinen personel, işverene bu durumu bildirir. Ardından çocuğun aileye ya da çalışana teslim tarihinden itibaren 8 haftalık izin hakkı doğar. Çalışan, bu haktan yararlanma kararını dilediği gibi verebilir. Fakat işveren, evlat edinen personelden gelen izin talebini onaylamak zorundadır. 

Öte yandan, 4857 sayılı kanunda evlat edinme izni kullanımının ücretli ya da ücretsiz olduğu belirtilmemiştir. İlgili kanunun 74.maddesine göre çalışanlar, yalnızca doğum izninde iş göremezlik ödeneği alır. Evlat edinme durumunda böyle bir zorunluluk yoktur. Ancak personelle işveren arasında düzenlenen iş sözleşmesine evlat edinme izninin ücretli kullanılacağına dair bir madde eklemek mümkündür. 

Kimler Evlat Edinme İzni Kullanabilir?

Türkiye’de evlat edinme izin hakkı, iş sözleşmesiyle çalışan herkes için geçerlidir. Bu hakkı kullanmak isteyenlerin belli başlı kanunlara tabi olarak görev yapması yeterlidir. Söz konusu mevzuatların başında 4857 sayılı İş Kanunu yer alır. Ayrıca Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanunu ve Deniz İş Kanununda yer verilmemiş olan durumlar için Borçlar Kanununa bakılır. Evlat edinme hususuna ilişkin Deniz İş Kanunu, Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun ve Borçlar Kanununda hüküm bulunmaması nedeniyle bu kanunlara tabi çalışanlar için bu hususta işlem yapılamayacaktır.

Evlat Edinme İzni Zorunlu mu?

Çalışanlara tanımlanan evlat edinme izni, isteğe bağlı yararlanılan haklar arasındadır. Yani personeller, çocuğu yasal olarak nüfusuna geçirdikten sonra izin kullanmak zorunda değildir. Ancak bu haktan faydalanmak istediğinde öncelikle işverene talepte bulunması gerekir. İşveren, çalışanın evlat edinme izni alma talebini yerine getirmekle yükümlüdür. Zira İş Kanunu’nun 74.maddesi, bu hakkın geçerliliğini hükme bağlar. 

Ayrıca evlat edinen çalışanlar, mazeret izni de kullanabilir. 8 haftalık analık izni kullanmayanlar için geçerli olan bu hak, İş Kanunu’nun “Mazeret İzni” başlıklı ek maddesinde yer alır. İlgili hakkın yasal dayanağı ise mevzuattaki “İşçiye; evlenmesi veya evlat edinmesi ya da ana veya babasının, eşinin, kardeşinin, çocuğunun ölümü hâlinde üç gün, eşinin doğum yapması hâlinde ise beş gün ücretli izin verilir.” ibaresidir. 

Evlat Edinme İzni Verilmezse Ne Olur?

İşverenle çalışan arasındaki yasal ilişkiyi düzenleyen kanunlar, zorunlu izin türlerine yer verir. Bunlar arasında 3 yaşını doldurmamış çocuğu nüfusuna geçirenlere tanınan evlat edinme izni de bulunur. İşveren, evlat edinen çalışanına 8 haftaya kadar izin vermek zorundadır. Aksi takdirde iş akdine bağlı olarak çalışanların mahkemeye başvurarak yasal yollarla haklarını araması mümkündür. 

Çalışanlar Kısmi Süreli Çalışma Talebinde Bulunabilir mi?

Evlat edinme izni kapsamındaki kısmi süreli çalışma hakkı, 8 Kasım 2016’da çıkarılan yönetmelikle düzenlenmiştir. Bu yönetmeliğe göre evlat edinen ebeveynlerden biri, haftalık çalışma süresinin yarısına kadar ücretsiz izin hakkına sahiptir. Yönetmelikteki “istemesi hâlinde kadın işçiye” ibaresi, yalnızca doğum izninde geçerlidir. Yani evlat edinme durumunda ebeveynler kısmi süreli görev yapabilir. İşveren, bu çalışanlara izin süresince yarı zamanlı çalışma ödeneği verir. 

Konu ile ilgili detayları öğrenebilmek için analık İzni ile ilgili mevzuat incelenmelidir. Analık İzni Veya Ücretsiz İzin Sonrası Yapılacak Kısmi Süreli Çalışmalar Hakkında Yönetmelik Madde 10'da ''Ebeveynlerden birinin çalışmaması hâlinde, çalışan eş kısmi süreli çalışma talebinde bulunamaz.  Ancak, ebeveynlerden birinin çalışma şartı; …… Üç yaşını doldurmamış bir çocuğun münferiden evlat edinilmesi, hâllerinde aranmaz.'' Hükmüne yer verilmiştir. Yani kısmi süreli çalışma hakkının kullanılabilmesi için eşlerden ikisinin de çalışıyor olması zorunluluğu bulunmamaktadır.

Evlat Edinme Durumunda 6 Ay Ücretsiz İzin Alınabilir mi?

Üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen ebeveynlerden biri, talep etmesi hâlinde 6 aya kadar ücretsiz izin alabilir. Ancak İş Kanunu’nun 74.maddesinde “Bu izin, üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinme hâlinde eşlerden birine veya evlat edinene verilir” hükmüne yer verilmiştir. Evlat edinen eşlerden biri, 6 aya kadar ücretsiz izin hakkını kullabilir. Bu süre, yıllık ücretli izin hakkını etkilemez. Ayrıca kadın işçilere istediği saatler dâhilinde 1 yaşını doldurmamış bebeklerini emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt izni de verilir. 

Multinet Up Çözümleri ile Çalışanlarınıza Avantajlı Yan Haklar Tanıyın!

İşletmelere kapsamlı çözümler sunan Multinet Up ile çalışanlarınıza avantajlı yan haklar tanıyabilirsiniz. Bu hizmetler arasındaki MultiGift Kurumsal Hediye Kartı, personellerinize binlerce kategoride ve mağazada alışveriş yapma özgürlüğü verir. Esnek yan hakları yönetmenize destek verdiği için çalışanlarınızın motivasyonunu ve bağlılığını artırmanızı da kolaylaştırır. Türkiye'nin ilk kurumsal hediye kartıyla personellerinize ihtiyaçlarına göre özelleştirilmiş yan haklar; firmanıza %45’e varan vergi avantajı sağlayabilirsiniz.