Refakat İzni Nedir ve Kaç Gündür? [2025]

Çalışanlarınızın zihinsel ve bedensel iyiliğini gözeterek motivasyonunu ve şirkete bağlılığını artırabilirsiniz. Ancak bunun için sadece iş yeri içindeki durumları değil, personellerin kişisel hayatındaki gelişmeleri de göz önünde bulundurmanız gerekir. Örneğin bir yakını rahatsızlanan ekip üyenizin işine odaklanmasını ya da yüksek performans göstermesini beklemeniz doğru değildir. Böyle durumlarda çalışanlarınıza refakat izni verebilirsiniz. Bu yazıda personellerin İş Kanunu ile korunan haklarından biri olan refakat izninden bahsettik. 

Refakat Nedir?

Türk Dil Kurumuna göre refakat, eşlik etme anlamına gelir. Günlük hayatta ise refakat, sağlık sorunları yaşayan kişilerin iyileşme sürecine fiziksel ve duygusal açıdan eşlik etme ya da birlikte bulunma durumudur. Genellikle bireylerin yakınlarının rahatsızlık dönemlerinde bilfiil yanında olmalarını ifade eder. Fiilen verilen bu destek sayesinde hastaların ihtiyaçları karşılanır ve iyileşme süresi daha olumlu ilerleyebilir. 

Refakat İzni Kimlere Verilir?

Refakat izni, birinci derece yakını rahatsızlanan çalışanlara tanınan bir haktır. Birinci derece yakınlar arasında çocuk, eş, anne, baba ve kardeş yer alır. Bir işverene bağlı olarak çalışanlar, söz konusu yakınlarının hastalıkları durumunda izin talep edebilir. Çalışanlar, refakat izni talep etmek için işverenleriyle iletişime geçerek durumu açıklar ve gerekli belgeleri sağlar. İzin süresi ve koşulları, işverenin politikalarına ve yasal düzenlemelere bağlı olarak değişir.

Refakat İzni Nasıl Alınır?

Refakat izni kullanmak isteyenler, öncelikle yakının rahatsızlığını kanıtlayan bir sağlık raporu almalıdır. Daha sonra bu raporu, işverene ya da yetkili birime teslim etmeniz gerekir. İşverenler, söz konusu belgeyi inceledikten sonra personelden gelen refakatçi izni talebini onaylar ya da reddeder. Genel anlamda yakınlarından biri ağır kaza geçiren, ameliyat olan ya da tedavisi uzun süren bir hastalığı bulunanlara refakat izni verir. 

Refakatçi İzni Süresi Ne Kadardır?

Çalışanlara tanınan refakatçi izin süresi hakkı, genellikle 3 ayla sınırlıdır. Ancak hastalığın devam etmesi durumunda bu süreyi 6 aya kadar uzatmak mümkündür. Bu noktada işverenle personel arasındaki anlaşma belirleyici olur. Yani işveren, iş süreçlerini aksatmayan izin uzatma taleplerine olumlu yanıt verir. Personel ise yakının rahatsızlığının henüz iyileşmediğini yeniden sağlık raporuyla kanıtlamalıdır. Böylece her iki taraf da bu süreci maddi ve manevi açıdan mağduriyet yaşamadan atlatır. 

Refakat İzni Zorunlu mu?

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, “Hastalık ve Refakat İzni” bölümünde bu hakkı hükme bağlar. Ancak 4857 sayılı İş Kanunu’nda refakat iznine yönelik herhangi bir düzenleme yoktur. Yani özel sektör refakat izni, tamamen işverenin inisiyatifindedir. Ancak bu kanunun “Mazeret İzni” bölümünde bir istisna bulunur. Bu hükme göre en az %70 oranında engelli ya da süreğen hastalığı olan çocukların ebeveynlerinden biri, on güne kadar ücretli izin hakkına sahiptir.

İş Kanunu’nun 65.maddesinin j bendinde “diğer izinler” şeklinde açık uçlu bir ibare vardır. Bu ibareden hareketle iş sözleşmesine farklı amaçlara yönelik izinler dâhil etmek mümkündür. Örneğin refakat izni hakkını iş akdine ekleyebilirsiniz. İşveren ve çalışan, toplu ya da bireysel iş sözleşmesini düzenlerken bu izni şartları ve süreleri belli olan somut bir madde hâline getirebilir. 

Refakat İzni Verilmezse Ne Olur?

Çalışan refakat izni, işverenin takdirine bırakılan haklardan biridir. Personeller, refakat raporunu yetkili birimlere teslim ettikten sonra ücretsiz ya da ücretli izin talebinin onaylanmasını bekler. İşverenden olumsuz yanıt aldığında işe devam etmek zorunda kalır. Ancak bu konuyla ilgili bazı yargı kararları hem çalışanların hem işverenlerin haklarının gözetildiğini ortaya koyar. Yani refakat izni şartlarını yerine getirenler, hukuki zeminde çoğunlukla haklı kabul edilir. 

Yargıtay 9.Hukuk Dairesi 2018/17699 sayılı karara göre işçi, babasının rahatsızlığı için önce yıllık iznini kullanmıştır. Ardından 7 gün daha ücretsiz izin almıştır. Babasının iyileşmediğini belirterek bir ücretsiz izin daha istemiştir. Bu talebi reddeden işveren, izinsiz işe gelmeyen çalışanın iş sözleşmesini haklı nedenle feshetmiştir. Fakat Yargıtay, işverenin kararını ağır bularak personelin makul gerekçeyle işe gelmediğini belirtmiştir. Ayrıca işverenin fesih kararının haklı değil, geçerli olduğuna kanaat getirmiştir. 

Multinet Up Hizmetleri ile Çalışanlarınıza Esnek Yan Hak Fırsatları Sunun!

Multinet Up, şirketinizin farklı finansal ve operasyonel süreçlerine yön verir. Kapsamlı çözümleriyle çalışanlarınıza esnek yan haklar tanımanıza da yardımcı olur. Bu çözümler arasındaki MultiGift Kurumsal Hediye Kartı ile personellerinize 35.000’i aşkın noktadan alışveriş yapma özgürlüğü verebilirsiniz. Üstelik bu kurumsal hediye kartıyla firmanızın %45’e varan vergi avantajından yararlanması da mümkün olur. Çalışanlara esneklik, şirketlere tasarruf sağlayan daha pek çok çözüm için Multinet Up ile tanışabilirsiniz.