İşçi - İşveren Arasındaki Ödünç Para ("Avans") İlişkisi

Bu yazımızda, çalışan ve işveren arasında akdedilmiş iş sözleşmesine istinaden kurulan  iş ilişkisini düzenleyen 4857 Sayılı İş Kanunu (“İş Kanunu”), 6098 Sayılı Borçlar Kanunu (“Borçlar Kanunu”), mevzuat ve pratik uygulamaları kapsamında “avans” uygulaması ile avansın nasıl tanımlandığına, avans talebi için sağlanması gereken koşullar ve işverenin avans verme yükümlülüklerine yer verilmiştir.
 

“Avans” Nedir?

İşçiler, kimi zaman, çeşitli nedenlerden dolayı, iş sözleşmesinde öngörülmüş maaş ödeme gününden önce nakde ihtiyaç duyabilmekte, böyle dönemlerde işverene başvurarak henüz çalışılarak doldurulmamış maaş dönemine ilişkin bir tür ön ve ödünç ödeme olarak nitelendirilebilecek “avans” talep etmektedir.

İşçi tarafından avans talep edilmesi, ödeme takviminin dışında ve planlanmamış olduğundan işveren için ek mali külfet teşkil edebilmektedir. Bu nedenle, avans meselesinin hukuki ve mali dayanaklarının incelenmesi ve sürecin hukuki zemin ile mali perspektiften ayrılmaksızın birlikte yönetilmesi yerinde olacaktır.

İş Kanunu’na Göre Avans

İş Kanunu, çalışanların izinlerinden ücretlendirmesine kadar pek çok konuya yönelik düzenleme sağlayan ve işçi-işveren ilişkisini hüküm altına alan temel kanundur. İş Kanunu’na göre işverenin, çalışana, başta ücret ödemesi olmak üzere belirli borçları bulunmakta, bu borçların temelinde ise çalışanın çalışmasının karşılığı olarak işverenin en geç ayda 1 (bir) ödemekle yükümlü olduğu ücret yer almaktadır. İş Kanunu 32. maddesi çerçevesinde ücret; “Genel anlamda ücret bir kimseye bir iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve para ile ödenen tutardır.” olarak tanımlanmasına rağmen avans ödemesi ile ilgili herhangi net bir düzenleme söz konusu değildir.

İş Kanunu içerisinde avansa ilişkin yegâne düzenleme İş Kanunu’nun 57. maddesinde yer almakta olup “İşveren, yıllık ücretli iznini kullanan her işçiye, yıllık izin dönemine ilişkin ücretini ilgili işçinin izne başlamasından önce peşin olarak ödemek veya avans olarak vermek zorundadır.” hükmü gereğince işverenin, izne ayrılan işçisine izin süresine ait ücretini peşin vermesi veya avans olarak ödemesi zorunludur.

Borçlar Kanunu’na Göre Avans

İş Kanunu’nda çalışanın avans talebi ve işverenin avans verme yükümlülüğü ile ilgili olarak açık bir düzenleme bulunmuyor olsa da Borçlar Kanunu’nda bu konu ile ilgili düzenlemelere yer verilmiştir. Borçlar Kanunu’nda, İş Kanunu’nda olduğu gibi çalışan ücretlerinin ödenme süreleri ile ilgili olarak düzenlemelerin bulunmasının yanı sıra yıllık ücretli izinde verilen avansın dışında belirli koşullar çerçevesinde çalışanlara avans verilmesini düzenleyen başka hükümlere de yer verilmiştir. Borçlar Kanunu’nun 406. maddesi doğrultusunda “İşveren, işçiye zorunlu ihtiyacının ortaya çıkması hâlinde ve hakkaniyet gereği ödeyebilecek durumda ise, hizmetiyle orantılı olarak avans vermekle yükümlüdür.” şeklinde hüküm bulunmaktadır. Maddenin lafzından anlaşılacağı gibi, Borçlar Kanunu nezdinde işverenin avans vermesinin zorunlu sayılabilmesi için:

• İşçinin zorunlu bir ihtiyacının bulunması,
• İşverenin işçi için avans sağlayacak maddi imkana sahip olması,
• İşçi hizmeti ile talep edilen avansın orantılı olması

gerekmektedir.

İşverenin Avans Vermesi Zorunlu Mudur?

Yukarıda bahsedildiği üzere avans hususunda belirli şartların birlikte mevcudiyeti haricinde tek başına bağlayıcı bir düzenleme bulunmamaktadır. İş Kanunu, Borçlar Kanunu ve sair mevzuatta yer alan ve doğrudan bağlantılı olmasa da avans hususuyla ilişkilendirilebilen düzenlemeler birlikte değerlendirildiğinde, avansın ancak işçinin talebi ve işverenin kabul etmesi halinde ödenebileceği en yaygın kanıdır. Ek olarak, aksi durumda, işverenin işçinin avans talebini reddetmesi haklı bir fesih gerekçesi olmayıp bu nedenle işten ayrılan işçi kıdem tazminatına da hak kazanamayacaktır. Ne var ki işçinin Borçlar Kanunu’nun ilgili düzenlemesinde öngörülmüş şartları sağlaması halinde avans talebinin karşılanması, çalışan memnuniyeti ve motivasyonu için büyük bir önem taşımaktadır.

Günümüzde işverenler yenilikçi çözümlerden faydalanarak çalışanlarının zorunlu ihtiyaçlarını gidermek için ihtiyaç duydukları avans ödemelerini daha etkili bir sürece dönüştürebilmektedir. Bunun için, işverenlerin son dönemlerde çalışanlarına yönelik hediye, ödüllendirme veya teşvik için başvurdukları hediye kartları tercih edilebilecektir.

“Nakdi Avans” Yerine “Ayni Avans”!

Tüm dünyayı etkisi altına alan Covid-19 pandemisinden büyük ölçüde etkilenilen ve bazı işverenler nezdinde çalışma hayatına uzaktan da devam edilen bu günlerde, çalışanların işe olan bağlılık ve motivasyonlarını canlı tutmak her zamankinden önemli hale gelmiştir. Efor neticesinde ödüllendirilmenin azim ve başarıyı arttırdığı birçok çalışma ile sabit olup özellikle geleceğin çalışanları olan Z kuşağının bu yöndeki beklentisison derece yüksek ve esnek yan hak talepleri de tıpkı dolgun bir maaş gibi tercih sebebidir. Bu atmosferde nitelikli çalışan ile yoluna devam etmek isteyen işverenler, her ne kadar avans ödemeleri ile ilgili yukarıda bahsedilen belirli şartların mevcudiyeti haricinde bağlayıcı yasal düzenlemeler olmasa da çalışanlarını hediye kartları, doğum ve evlilik ikramiyeleri, kıdeme bağlı yan haklar, ramazan ve yılbaşı teşvikleri gibi duygusal kıymetten yüksek şekilde ödüllendirmektedir.

MultiGift Hediye Kartı ile Çalışanlarınızı Ödüllendirin!

Çalışanlarınızın ihtiyaçları için talep ettikleri avans ödemeleri, mahsubu, vergilendirmesi sorun olmaktan çıksın! Nakdi ödeme yerine Türkiye’nin ilk kurumsal hediye ve sosyal yardım kartı olan MultiGift Hediye Kartı tercih edebilir ve bu sayede %45’e varan vergi tasarrufu sağlayabilirsiniz. Çalışanlarınıza sağlayacağınız nakdi avans yerine MultiGift Hediye Kartı tercih ederek elde edeceğiniz diğer avantajlar ise şu şekilde sıralanabilir:

• MultiGift geçen 20.000’e yakın nokta ve marka çözümleri ile çalışanlarınıza ihtiyaçlarına göre harcama yapma özgürlüğünü sunarak memnuniyet ve motivasyonlarını artırabilirsiniz.
• Çalışanlarınız kendilerine özel Multinet Up’ın sunmuş olduğu avantajlı kampanyalara katılarak kazanmaya devam edebilirler.
• Çalışanlarınızın ihtiyaçlarına göre kişiselleştirilmiş çözümleri ve diğer tüm süreçleri online panel üzerinden kolay ve hızlı bir şekilde yönetebilirsiniz.
• Operasyonel süreçleri otomatikleştirerek zamandan ve iş gücünden tasarruf edebilirsiniz.
• Mevcut maliyetler, bütçe kullanımına ve olası artışlar ile uzun vadede etkili bir maliyet yönetimi sağlayabilirsiniz.

Hem şirketinizin hem de çalışanlarınızın ihtiyaçlarına göre özelleştirebileceğiniz MultiGift Hediye Kartı çözümleri ile tanışmak ve avantajlarından faydalanmak için başvurunuzu hemen yapın!