Mazeret İzni Nedir ve Kaç Gün Alınır?

Çalışanların motivasyonunu ve şirkete bağlılığını artırmanın yolu, hakların ve sorumlulukların eksiksiz yerine getirilmesinden geçer. İhtiyaç duyduğu dönemlerde zorlanmadan izin alabilen personeller, görev tanımlarını daha dikkatli ve istekli yerine getirir. Personellerin yasal haklarından biri olan mazeret izni, 4857 sayılı İş Kanunu ile hükme bağlanan düzenlemeler arasındadır. Yazının devamında iş akdine bağlı olarak çalışanların kendileri ya da yakınları için kullanabileceği mazeret iznine dair ayrıntıları ele aldık. 

Mazeret İzni Nedir?

Mazeret izni, iş hayatı dışındaki acil durumlar için çalışanlara verilen bir haktır. Personelin kişisel hayatındaki konulardan dolayı görevine bir süre ara vermesine olanak tanır. İş hukukuna, 6645 sayılı torba yasayla dâhil olmuştur. 4857 sayılı İş Kanunu’na eklenen “Mazeret İzni” bölümü, bu hakka dair esasları içerir. Söz konusu maddeye göre çalışanlar, kendisini ya da yakınlarını ilgilendiren şahsi durumlar için farklı sürelerde bu izin türünü kullanabilir. 

Mazeret İzni Hangi Durumlarda Kullanılır?

İş Kanunu’nun “Yönetmelikler” bölümünün “Ek Madde 2” kısmında mazeret iznine dair ayrıntılar bulunur. İlgili yasa maddesinde “İşçiye; evlenmesi veya evlat edinmesi ya da ana veya babasının, eşinin, kardeşinin, çocuğunun ölümü hâlinde üç gün, eşinin doğum yapması hâlinde ise beş gün ücretli izin verilir.” ibaresi yer alır. Yani personeller; evlenme, doğum, evlat edinme ve ölüm nedenlerine bağlı olarak izin kullanabilir. 

Özel sektör mazeret izni, engelli ya da kronik hastalığı olan çocuğu bulunan çalışanlar için de geçerlidir. İş Kanunu’nun mazeret izni bölümünde “İşçilerin en az yüzde yetmiş oranında engelli veya süreğen hastalığı olan çocuğunun tedavisinde, hastalık raporuna dayalı olarak ve çalışan ebeveynden sadece biri tarafından kullanılması kaydıyla, bir yıl içinde toptan veya bölümler hâlinde on güne kadar ücretli izin verilir.” ibaresi yer alır.

Özel Sektörde Mazeret İzni Hangi Durumlarda Alınabilir?

4857 Sayılı İş Kanunu'nun "Yönetmelikler" kısmında yer alan "Ek Madde 2" ile belirlenmiş şekliyle mazeret izinleri ve süresi şöyledir: 

Mazeret İzni Türü	Süresi	Tanımı
Evlilik İzni	3 Gün	Çalışanların evlenmeleri durumunda yararlanabildikleri bir izin türüdür.
Evlat Edinme İzni	3 Gün	Çalışanlar evlat edinmeleri durumunda yararlanabilir.
Ölüm İzni	3 Gün	Çalışanlar eş, kardeş, anne, baba ve çocuğunun vefatı durumunda ölüm izninden yararlanabilirler.
Babalık İzni	5 Gün	Baba olan çalışanlar, 5 günlük babalık izninden yararlanabilirler.
Çocuk Tedavi İzni	10 Gün	%70 ve üzeri oranda engelli ya da süreğen rahatsızlığı bulunan çocuğa sahip ebeveynlerden biri, her yıl topluca veya kısımlar halinde 10 gün izin yapabilirler.

Engelli veya süreğen rahatsızlığa sahip çocuğunuz varsa ya da çalışanlarınızdan birinin çocuğu engelli veya süreğen rahatsızlığa sahipse "Engelli Çocuğu veya Yakını Olan Çalışanların Hakları Nelerdir?" başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz. 

Mazeret İzni Nasıl Alınır?

İş akdine göre değişmekle beraber acil durumlar dışında mazeret izni için yazılı bildirimde bulunulması beklenir. Örneğin düğün için mazeret izni almak isteyen personel, bu talebini dilekçe ile bildirmelidir. İşveren ise çalışanın talebini değerlendirip kanunla belirlenen yasal süreler dahilinde evlilik mazeret izni verir. Engelli veya süreğen rahatsızlığı olan çocuklar için mazeret izni talep edilecekse doktor raporunun dilekçe ile beraber sunmalıdır. Bu nedenle çalışanlar, raporun aslını veya "aslı gibidir" mührüne sahip kopyasını mazeret dilekçesi ile beraber iletmeleri gerekir. 

Acil Durumlarda Kullanılabilen Mazeret İzni Nasıl Alınır?

İş akdine bağlı olarak çalışanlar, acil durumlarda mazeret izni kullanmak için işverene yazılı ya da sözlü bildirimde bulunmalıdır. Ancak vefat gibi acil durumlarda mazeret izni için insan kaynakları departmanları veya işverenler, sözlü bildirimi de kabul etmektedir.  

Mazeret İzni Sebepleri Nelerdir?

Özel sektörde mazeret izni sebepleri İş Kanunu ile belirlenmiştir. Aşağıda sıralanan durumlarda çalışanlar, mazeret izni alabilirler. 

• Evlilik İzni
• Babalık İzni
• Ölüm İzni
• Evlat Edinme İzni
• Çocuk Tedavi İzni

Mazeret İzni Ücretli mi?

Çalışanlara işle ilgili olmayan konularda verilen mazeret izni, maaş ödemesini etkilemeyen haklar arasındadır. Ücretli izin kapsamında yer alan bu hak sayesinde personeller, herhangi bir maddi kayba uğramadan ilgili yasal imkândan faydalanabilir. Ayrıca izinde geçen zaman da çalışma süresine dâhildir. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), iki günden uzun süreli raporlar ve evlat edinme izinlerinde çalışanların ücretini karşılar. Ancak bu ücret, çalışanın hesabına maaş olarak yansımaz. 

Mazeret İzni Zorunlu mu?

4857 sayılı İş Kanunu, mazeret iznini mecburi kılmıştır. Yani işverenler, kanunda belirtilen şartların gerçekleşmesi durumunda çalışanlarına izin vermek zorundadır. Bu haktan yararlanmak için farklı iş kanunlarına tabi olmak yeterlidir. Örneğin 5953 sayılı Basın İş Kanunu hükümlerince görev yapan bir çalışan, evlilik ve doğum gibi nedenlerle mazeret izni kullanabilir. Öte yandan, bu hakkı kullananların yıllık izin sürelerinde herhangi bir değişim olmadığını belirtmekte de yarar vardır. 

Mazeret İzni Verilmezse Ne Olur?

Mazeret izni kullanma hakkı, yasalarla hükme bağlanmıştır. Bu nedenle işveren, kanuni zeminde talep edilen izinleri onaylamadığı takdirde hukuki yaptırımlarla karşılaşabilir. Ayrıca işverenin bu izin türünü vermek zorunda olmadığı durumlar da bulunur. Mesela çocuğun evlenmesinde mazeret izni almaya dair herhangi bir yasal düzenleme yoktur. Yani çalışanlar, böyle bir durumda ancak işverenin onay vermesi hâlinde izin kullanır. 

Multinet Up Çözümleri Sayesinde Çalışanlarınıza Esnek Yan Haklar Tanıyın!

Şirketinizin ihtiyaçlarına uygun çözümler sunan Multinet Up, çalışanlarınıza esnek yan haklar tanımanıza yardımcı olur. Bu hizmetler arasındaki MultiGift Kurumsal Hediye Kartı, personellerinize 20.000’i aşkın noktada alışveriş yapma özgürlüğü verir. Binlerce firmanın seçimi olan kurumsal hediye kartıyla çalışanlarınızın özel zamanlarını ve başarılarını armağanlarla kutlamanız mümkündür. Personellere esnek yan haklar, firmalara %45’e varan vergi avantajı sağlayan bu çözüm ve daha fazlası için Multinet Up ile tanışabilirsiniz.