Mazeret İzni Nedir ve Kaç Gün Alınır?

Çalışanların motivasyonunu ve şirkete bağlılığını artırmanın yolu, hakların ve sorumlulukların eksiksiz yerine getirilmesinden geçer. İhtiyaç duyduğu dönemlerde zorlanmadan izin alabilen personeller, görev tanımlarını daha dikkatli ve istekli yerine getirir. Personellerin yasal haklarından biri olan mazeret izni, 4857 sayılı İş Kanunu ile hükme bağlanan düzenlemeler arasındadır. Yazının devamında iş akdine bağlı olarak çalışanların kendileri ya da yakınları için kullanabileceği mazeret iznine dair ayrıntıları ele aldık. 

Mazeret İzni Nedir?

Mazeret izni, iş hayatı dışındaki acil durumlar için çalışanlara verilen bir haktır. Personelin kişisel hayatındaki konulardan dolayı görevine bir süre ara vermesine olanak tanır. İş hukukuna, 6645 sayılı torba yasayla dâhil olmuştur. 4857 sayılı İş Kanunu’na eklenen “Mazeret İzni” bölümü, bu hakka dair esasları içerir. Söz konusu maddeye göre çalışanlar, kendisini ya da yakınlarını ilgilendiren şahsi durumlar için farklı sürelerde bu izin türünü kullanabilir. 

Mazeret İzni Hangi Durumlarda Kullanılır?

İş Kanunu’nun “Yönetmelikler” bölümünün “Ek Madde 2” kısmında mazeret iznine dair ayrıntılar bulunur. İlgili yasa maddesinde “İşçiye; evlenmesi veya evlat edinmesi ya da ana veya babasının, eşinin, kardeşinin, çocuğunun ölümü hâlinde üç gün, eşinin doğum yapması hâlinde ise beş gün ücretli izin verilir.” ibaresi yer alır. Yani personeller; evlenme, doğum, evlat edinme ve ölüm nedenlerine bağlı olarak izin kullanabilir. 

Özel sektör mazeret izni, engelli ya da kronik hastalığı olan çocuğu bulunan çalışanlar için de geçerlidir. İş Kanunu’nun mazeret izni bölümünde “İşçilerin en az yüzde yetmiş oranında engelli veya süreğen hastalığı olan çocuğunun tedavisinde, hastalık raporuna dayalı olarak ve çalışan ebeveynden sadece biri tarafından kullanılması kaydıyla, bir yıl içinde toptan veya bölümler hâlinde on güne kadar ücretli izin verilir.” ibaresi yer alır.

Acil Durumlarda Kullanılabilen Mazeret İzni Nasıl Alınır?

İş akdine bağlı olarak çalışanlar, acil durumlarda mazeret izni kullanmak için işverene yazılı ya da sözlü bildirimde bulunmalıdır. Örneğin düğün mazeret izni almak isteyen personel, bu  talebini dilekçede belirterek yasal hakkından yararlanabilir. İşveren, çalışanın talebini değerlendirdikten sonra kanunla belirtilen süreler dâhiinde evlilik mazeret iznini verir. Personeller, izin gerekçesini dürüstçe ve açıkça belirtmelidir. Ayrıca hastalık ya da engelli çocuğunun olması gibi durumlarda doktordan alınan sağlık raporunu sunmalıdır. 

Nedenlerine Göre Mazeret İzni Kaç Gün Alınabilir?

Mazeret nedeniyle alınan izinlerin süresi, çalışan tarafından sunulan gerekçelere göre değişiklik gösterir. Mesela nikâh işlemlerinin ardından talep edilebilen evlilik izninin süresi 3 gündür. Aşağıda nedenlerine göre değişen mazeret izni süresini görebilirsiniz. 

• Eş, çocuk, anne, baba ve kardeşin yani birinci derece yakının vefatı: 3 gün
• Evlat edinme: 3 gün
• Eşin doğum yapması: 5 gün

En az %70 engeli ya da süreğen hastalığı olan çocukların ebeveynlerinin ise bir yıl içinde 10 güne kadar izin hakkı vardır. Bu ebeveynlerden biri, 10 günlük izin hakkını toplu ya da bölümler hâlinde kullanabilir. Evlat edinen çalışanların ise çocuğun aileye teslimini izleyen 8 hafta süresince analık izni hakkı vardır. Söz konusu hakkı kullanmayan anne ya da baba, 3 güne kadar mazeret izninden faydalanabilir. 

Mazeret İzni Ücretli mi?

Çalışanlara işle ilgili olmayan konularda verilen mazeret izni, maaş ödemesini etkilemeyen haklar arasındadır. Ücretli izin kapsamında yer alan bu hak sayesinde personeller, herhangi bir maddi kayba uğramadan ilgili yasal imkândan faydalanabilir. Ayrıca izinde geçen zaman da çalışma süresine dâhildir. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), iki günden uzun süreli raporlar ve evlat edinme izinlerinde çalışanların ücretini karşılar. Ancak bu ücret, çalışanın hesabına maaş olarak yansımaz. 

Mazeret İzni Zorunlu mu?

4857 sayılı İş Kanunu, mazeret iznini mecburi kılmıştır. Yani işverenler, kanunda belirtilen şartların gerçekleşmesi durumunda çalışanlarına izin vermek zorundadır. Bu haktan yararlanmak için farklı iş kanunlarına tabi olmak yeterlidir. Örneğin 5953 sayılı Basın İş Kanunu hükümlerince görev yapan bir çalışan, evlilik ve doğum gibi nedenlerle mazeret izni kullanabilir. Öte yandan, bu hakkı kullananların yıllık izin sürelerinde herhangi bir değişim olmadığını belirtmekte de yarar vardır. 

Mazeret İzni Verilmezse Ne Olur?

Mazeret izni kullanma hakkı, yasalarla hükme bağlanmıştır. Bu nedenle işveren, kanuni zeminde talep edilen izinleri onaylamadığı takdirde hukuki yaptırımlarla karşılaşabilir. Ayrıca işverenin bu izin türünü vermek zorunda olmadığı durumlar da bulunur. Mesela çocuğun evlenmesinde mazeret izni almaya dair herhangi bir yasal düzenleme yoktur. Yani çalışanlar, böyle bir durumda ancak işverenin onay vermesi hâlinde izin kullanır. 

Multinet Up Çözümleri Sayesinde Çalışanlarınıza Esnek Yan Haklar Tanıyın!

Şirketinizin ihtiyaçlarına uygun çözümler sunan Multinet Up, çalışanlarınıza esnek yan haklar tanımanıza yardımcı olur. Bu hizmetler arasındaki MultiGift Kurumsal Hediye Kartı, personellerinize 20.000’i aşkın noktada alışveriş yapma özgürlüğü verir. Binlerce firmanın seçimi olan kurumsal hediye kartıyla çalışanlarınızın özel zamanlarını ve başarılarını armağanlarla kutlamanız mümkündür. Personellere esnek yan haklar, firmalara %45’e varan vergi avantajı sağlayan bu çözüm ve daha fazlası için Multinet Up ile tanışabilirsiniz.