Emekli Çalışanın İşverene Maliyeti [2024]

Çalışanların işverene maaş ve diğer giderleri içeren bir maliyeti bulunur. Bu maliyete sigorta primi ödemeleri de dâhildir. İşveren, henüz emekli olmayan personeller için SGK primi yatırır. Emeklilik aylığı alan ancak çalışmaya devam edenlere ise SGDP (Sosyal Güvenlik Destek Primi) öder. SGDP kesintilerinin işverene ne kadar maliyet getirdiği merak edilenler arasındadır. EYT düzenlemesiyle gündeme gelen emekli çalışanın işverene maliyeti konusuna dair detayları bu yazının devamından öğrenebilirsiniz.

Emekli Çalışan Ne Demek?

Sigortalı çalışanların emekli olması için belirli bir prim gün sayısı, yaş ve süreyi doldurması gerekir. Tüm şartları yerine getirenler, emeklilik maaşı alır. Ancak bu hakkı kazandığı hâlde çalışmayı sürdüren emekliler de bulunur. Bu durumun temelinde erken yaşta emekli olmak ya da alınan maaşın kişiye yeterli gelmemesi gibi nedenler yatar. Bu kapsamda mevcut iş yerinde veya başka bir işletmede görev yapmaya devam edenlere emekli çalışan denir. 

Türkiye’de emeklilik; işe başlangıç tarihine, çalışılan meslek koluna ve engel durumuna göre değişiklik gösterebilir. Engelli çalışanlarınızın ne zaman emekli olacağını öğrenmek için “Engelli Çalışan Hakları” başlıklı yazımızı ziyaret edebilirsiniz.

EYT'liler Emekli Çalışan Olabilir mi?

EYT (Emeklilikte Yaşa Takılanlar), sigorta başlangıç tarihi 9 Eylül 1999’dan önce olanları kapsar. 8 Eylül 1999 tarihli, mevcut prim gün sayısı ve sigortalılık süresi emeklilik şartlarına yaş koşulunu da ekleyen bir düzenleme vardır. Bu düzenlemenin ardından emekli olma süresi uzayanlara EYT’liler denir.

2023’ün ilk günlerinde resmî makamlardan yapılan açıklamalar, EYT’lilere yönelik düzenlemelerin getirileceğini gösterdi. Bu durum beraberinde akıllara değişikliklerin ardından emekli olacakların çalışmaya devam edip edemeyeceğini getirdi. Yasalara göre EYT düzenlemesi ile emekli olanların çalışamaya devam etmesinin önünde bir engel yoktur. Yani EYT’lilerin ister hâlihazırdaki işinde ister yeni bir yerde çalışmayı sürdürmesi mümkündür. 

Emekli Olup Çalışanın Maaşı Kesilir mi?

Maaş kesintileri, emekli çalışanın işverene maliyetini azaltır ve ülkenin sigorta sistemine katkı sağlar. Emekli çalışan maaş kesintisi, sigorta başlangıç tarihine göre değişiklik gösterir. Burada 1 Ekim 2008’de sosyal güvenlik alanında yapılan reform belirleyici olur. Bu tarihten önce 4A (SSK), 4B (Bağ-Kur) ve 4C (Emekli Sandığı) sistemlerinde sigorta girişi olanlar, SGDP ödeyerek çalışır. Yani bu emekliler, çalışırken emekli maaşı almaya devam eder.

01.10.2008’den sonra sigortalı çalışmaya başlayan ve emekli olanları bekleyen farklı düzenlemeler bulunur. Sigorta başlangıcı bu tarihten sonra olan 4A, 4B ve 4C kapsamındaki emekliler, SGDP ödeyerek çalışmaya devam edemez. Bu emeklilerin maaşı, çalışmaya başladıkları tarihi takip eden ilk ayda tamamen kesilir. 

SSK Emeklisi Çalışırsa Maaşından Kesinti Olur mu?

SSK emeklileri, mevcut düzenlemelere göre 4A sigortası ve SGK çatısı altındadır. 4A’lı emeklilerin çalışması durumunda üç ayrı durum ortaya çıkar. SSK emeklileri, SGDP (Sosyal Güvenlik Destek Primi) ödeyerek maaş kaybına uğramadan çalışır. Ayrıca emekli maaşı almadan SGK primi ödeyerek sigortalı çalışmak da mümkündür. Diğer taraftan, SSK emekli çalışan maaş kesintisinin yapıldığı durumlar da bulunur. Eğer emekli çalışanın sigorta başlangıcı 1 Ekim 2008’den sonraysa maaşında kesinti olur.  

Emekli Sigortası Nasıl Yapılır?

Emekli sigortası, şartları yerine getirerek maaş almaya hak kazananları kapsar. Emekli olduktan sonra çalışmak isteyenlere sigorta yapmak için öncelikle Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) hakkındaki detayları bilmek gerekir. SGDP, emekli aylığı alırken sigortalı çalışanların maaşından yapılan kesintidir. Bu kesinti; iş kazası meslek hastalığı primi, işçi ve işveren payından oluşur. İşverenler, çalışanların kazançları üzerinden alınan bu primleri her ay düzenli olarak ödemekle yükümlüdür. 

SGDP’yi emekli çalışanın SGK kesintisi olarak düşünmek mümkündür. Fakat bu kesinti, sigorta süresine ve prim gün sayısına herhangi bir etkide bulunmaz. Sadece emekli olduktan sonra görevine devam edenlerin maaş kaybını önler. Ayrıca emekli çalışanın iş kazası, malullük ve diğer özlük haklarını korumayı sağlar. Her yıl asgari ücretin ardından SGDP primleri de belli olur. İşverenler, emekli çalışanların ücretinden güncel oranlara göre kesinti yapar. 

2024 SGDP Primi Ne Kadar?

Emekli çalışanın işverene maliyetini hesaplamak için mevcut SGDP primini bilmek gerekir. Emekli olduktan sonra sigortalı çalışanların ücretlerinden toplam %32 oranında kesinti yapılır. Bunun %24,5’i işveren payından oluşur. Söz konusu oran, işverenin ödemesi gereken tutarı gösterir. Ücretin %7,5’i ise emekli çalışanın maaşından kesilerek ödenecek işçi payıdır. Öte yandan, toplam %32’lik oranın %30’u Sosyal Güvenlik Destek Primi kapsamındadır. Kalan %2’lik kısım da iş kazası ve meslek hastalıkları primidir. 

Emekli çalışana ödenecek 2024 SGDP primi, aylık alt ve üst kazanç limitlerine göre değişir. Aylık kazancı alt sınırda yani asgari ücret seviyesinde olan emekli için işveren, güncel oranlara göre 4.875,61 TL SGDP primi öder. 

Bir Emekli Çalışanın İşletmeye Maliyeti Ne Kadar?

Güncel düzenlemeleri ve oranları öğrendikten sonra emekli çalışanın işverene maliyetini kolaylıkla hesaplayabilirsiniz. Emekli çalışanın şirkete maliyetine maaş ve personel giderleri dâhildir. Personel giderleri; yemek bedeli, ulaşım ücretleri, prim ve vergi ödemelerini kapsar. Ancak personelin işletmeye maliyetini hesaplamada dikkat edilmesi gereken ilk husus elbette maaştır. Zira SGDP primleri de brüt maaşa göre belirlenir. Aşağıda emekli SGDP hesaplamasına dair detayları ve Ocak ayında işe girip çalışmaya devam eden bir emekli için bordro örneklerini görebilirsiniz.

2024 Asgari Ücretli Emekli Bordrosu Örneği

Emekli çalışan net asgari ücretine işveren payı ve iş kazası primi dâhil edilmez. Bu kalemler, işverenin ödeyeceği emekli çalışan sigorta primini gösterir. Fakat bu değerleri emekli çalışan maliyeti hesaplamasında göz önünde bulundurmak gerekir. Kısacası 2024 emekli asgari ücretli çalışanların işverene maliyeti, 24.903,11 TL’dir. Ancak gelir vergisi dilimlerine kullanıcının takılması durumunda bu durum tutar gösterecektir.  

Emekli Çalışan SGK Ödemesi Ne Kadar?

Çalışan emekliler SGK kesintisi, işçi ve işveren paylarının toplanmasıyla ortaya çıkar. Güncel asgari ücrete göre maaş alan çalışan emekliler, 1.500,19 TL işçi payı öder. İşverenler ise emekli personelleri için 4.500,56 TL yatırır. Bu durumda da SGK için toplam 6.000,75 TL olacak. 

Bir Emekli Çalışanın Kıdem Tazminatı Olur mu?

Kıdem tazminatı, personelin işten ayrılırken çalıştığı süreçte geçirdiği her yıla karşılık işvereninden aldığı toplu ödemedir. Aynı yerde en az 1 yıl görev yapanlara ödenir. Emekli olduktan sonra çalışmaya devam edenlerin de kıdem tazminatı bulunur. Bu hakkın yasal dayanağı, 1971’de yürürlüğe giren 1475 sayılı İş Kanunu’ndaki hâlâ geçerli olan 14. maddedir. 

14. maddenin 4. bendinde kanun ve Cumhurbaşkanlığı kararnameleriyle kurulu kurum ya da sandıklardan emeklilik maaşı alanların da kıdem tazminatı hakkı olduğu yazar. Bu ibare, çalışanın emekliliğin ardından kıdem tazminatı alabildiğinin yasal göstergesidir. SGK’dan verilen emeklilik dilekçesiyle tazminat ödemesi almak ve aynı yerde çalışmaya devam etmek mümkündür. 

Diğer taraftan, emekli çalışan kıdem tazminatını aldıktan sonraki süreç de merak konusu olur. Kıdem tazminatı aldığı yerde çalışmayı sürdüren emekliler için yeniden iş akdi düzenlenir. Bu sözleşmenin ardından emekli çalışanların tekrar kıdem tazminatı alma hakkı doğar. Ancak bu hak, yeni işe başlama tarihinden sonraki dönemi kapsar. Örneğin kıdem tazminatının ardından 5 yıl daha çalışmaya devam eden işçi, yalnızca son beş sene için bu hakka sahip olur. 

Emekli Çalışanların Prime Esas Kazançları Nasıl Hesaplanır? 

Emekli çalışanın işverene maliyetini hesaplarken prime esas kazançları da baz almak gerekir. Prime esas kazanç (PEK), personelin ikramiyesi ve bayram ücretleri gibi ek ödemelerin tamamıdır. Bu ödemeler, özetle çalışanları daha istekli görev yapmaya teşvik eder. Emekli çalışanlar da ilgili ödemelerden yararlanır. Ayrıca prime esas kazanç, emekli maaşı tutarında de belirleyici olur. Bu kazanç yükseldikçe emeklilikte alınan maaş da artar. 

Prime esas kazanç, esasında asgari ücretlilerin günlük brüt maaşı üzerinden hesaplanır. 2024 itibarıyla emekli çalışanların 20.002,50 TL brüt maaşı bulunur. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 82’nci maddesine göre günlük kazanç, asgari ücretin 30’da 1’idir. Prime esas kazanç tavan tutarı ise günlük ücretin 7,5 katıdır. Bu rakamlara göre emekli çalışanların prime esas kazançları şu şekilde hesaplanır:

• 2024 Brüt Asgari Ücret: 20.002,50 TL
• 2024 Prime Esas Kazanç: 20.002,50 TL x 1/30 = 666,75 TL

Emekli çalışan kıdem tazminatı gibi ödemeler, prime esas kazanca dâhil edilmez. Ancak yemek parası, aile ve çocuk yardımı gibi ödemeler PEK kapsamındadır. Bu yardımlar, kısmen prime esas kazançlardır. Emekli olduktan sonra çalışmaya devam edenler, bahsi geçen ek ödemelerden yararlanabilir. 

Emekli Çalışanların Yemek Ücreti Ne Kadar?

Emekli çalışanın işverene maliyeti kapsamında yemek ücreti de vardır. Yemek ücreti, personelin görev saatleri içerisindeki beslenme ihtiyacının işveren tarafından karşılanmasını sağlar. Her yıl çeşitli parametrelere göre yeniden belirlenir. 2024 yemek ücreti, 187,00 TL’dir (170 TL + %10 KDV). İşverenler, çalışanların maaşına ek olarak yaptığı bu ödeme için Gelir Vergisi ve Damga Vergisi istisnasından yararlanır. Böylece şirketin personel giderleri ve buna bağlı olarak emekli çalışanın maliyeti azalır. 

Emekli Çalışanlar Ne Kadar Yıllık İzin Kullanabilir?

Emekli çalışanın işverene maliyeti gibi özlük hakları da merak edilenler arasındadır. Bu haklardan biri de yıllık izindir. Yıllık izin; 1 senelik çalışma süresinin ardından doğan, kanunla korunan ve vazgeçilmesi mümkün olmayan bir haktır. Emekli olduktan sonra çalışmaya devam edenlerin de yıllık izni vardır. Ancak söz konusu iznin asgari süresi emeklilerde farklıdır. Sigortalı çalışanların yıllık izin süreleri aşağıdaki gibidir.

• 1 ila 5 yıllık çalışanlar: 14 gün
• 5 ila 15 yıllık çalışanlar: 20 gün
• Çalışma süresi 15 yılı aşanlar: 26 gün

Çalışanlar için belirlenen asgari yıllık izin süresi 14 gündür. Emekli çalışan yıllık izin süreleri ise 20 günden başlar. Bu ayrım, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 53. maddesindeki ek cümleye dayanır. İlgili bölümde “Onsekiz ve daha küçük yaştaki işçilerle elli ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi yirmi günden az olamaz.” ibaresi vardır. Emekli çalışanlar istisnalar dışında belirtilen yaşın üzerinde olacağı için söz konusu sınırdan izin kullanır. 

Multinet Up Çözümleri ile Çalışanlarınızı Esnek Fırsatlar ile Tanıştırın!

Şirketler, Multinet Up çözümleri sayesinde emekli işçi çalıştırma maliyetini azaltabilir. Yemek ücretinde başvuracağınız profesyonel destek de bunlar arasındadır. MultiNet yemek kartı, çalışanlarınıza market ve restoran harcamalarında esneklik tanır. 35.000’i aşkın noktada geçerli olduğu için personele geniş bir yelpaze sunar. Üstelik bu kartla bakiye kullanımını ve sınırını kolaylıkla belirlemeniz mümkündür. Yılda 10 çalışan için 73.000 TL’ye varan tasarruf avantajı sağlayan yemek kartını operasyonel süreçlerinize dâhil edebilirsiniz.

Çok yönlü Multinet Up hizmetleriyle çalışanlarınızın motivasyonunu yükseltecek adımlar atabilirsiniz. Bu hizmetlerden biri de elbette Türkiye’nin ilk kurumsal hediye kartı olan MultiGift hediye kartıdır. MultiGift kurumsal hediye kartı, personellerinize özel zamanlarda ve yüksek performans gösterdiği dönemlerde jest yapmanıza olanak tanır. Üstelik 20.000’den fazla noktada ve elektronikten giyime pek çok alanda geçerlidir. Çalışanlarınıza esneklik, şirketinize ise tasarruf sağlayan Multinet Up çözümleriyle hiç vakit kaybetmeden tanışabilirsiniz.

Multinet Up Blog’da yer alan içeriğin yalnızca bilgi verme amaçlı olduğunu, hukuki görüş ve tavsiye içermediğini, bilgilerin Multinet Up Blog’un hazırlanma tarihindeki mevzuata dayalı olduğunu ve zamanla mevzuat değişiklikleri ile ilgili kurumların görüşleri çerçevesinde güncelliğini yitirmiş olabileceğini bildiririz. 2024'te bu ücret, asgari ücrete göre yeniden düzenlenecektir.